HỌC VIỆN Y HỌC ĐÁNG SỢ - Trang 268

4. Ionia là một thành bang nhỏ nằm trên bờ biển Ðịa Trung Hải, nay nằm ở
phía tây Thổ Nhĩ Kỳ, bị người Hy Lạp chiếm đóng khoảng 1000 năm TCN.
5. Lời tiên tri ở ngôi đền Delphi luôn có câu trả lời chính xác nhưng đôi khi
rất mập mờ. Như khi vua Croesus của Lydia hỏi liệu ông có nên đánh vua
Cyrus của Ba Tư không, lời tiên tri nói rằng: 'Nếu ngươi đánh, thì một
vương quốc vĩ đại sẽ sụp đổ'. Rất hài lòng, vua Croesus cùng đội quân đông
gấp đôi vua Cyrus, gây chiến và giao tranh với vua Cyrus tại trận Thymbra
(545 TCN). Ðúng là một vương quốc vĩ đại sụp đổ, nhưng đó lại là vương
quốc của Croesus. Khi người Sparta hỏi thần Apollo có cho phép họ mở
rộng vương quốc lên phía bắc không, lời tiên tri nói rằng họ sẽ được 'Nhảy
múa trên đồng cỏ Tegea' (một đồng cỏ rất màu mỡ ở phía Bắc Hy Lạp). Câu
trả lời này làm người Sparta tin rằng họ sẽ chiếm được nhiều vùng đất khác.
Nhưng cuối cùng, họ bị đánh bại, bị xích lại, chịu đánh roi và phải lao động
trên cánh đồng như những nông dân khổ ải. Ðó là cách người Sparta 'nhảy
múa trên cánh đồng Tegea'.
6. Người Hy Lạp cổ đại cho rằng việc giết người đang trốn trong đền thờ
các vị thần sẽ là xúc phạm và bất kính đối với các thần linh. Vì thế, khi
Agis trốn trong đền thờ thì không một ai dám giết hay bắt chàng. Thông
thường, khi cần tự bảo vệ mình, các vị vua hay bất kỳ ai khác đều tới trốn
tại đền thờ các vị thần, như Agis và Cleombrotus đã làm khi trốn tránh
Leonidas.
7. Các tàu thuyền lớn đi biển thường dùng một hệ thống các hầm phụ nằm
sát đáy thuyền, gọi là hầm balast dùng để dằn nước khi thuyền không chở
hàng khiến thuyền bớt bị nghiêng ngả.
8. Trong cuốn Những bộ luật, Plato nhận xét về mô hình chính quyền
Sparta: 'Ta không biết nên gọi tên nó như thế nào. Hội đồng giám quan là
một hình thức chuyên chế, nhưng đôi khi Sparta gần giống với chế độ dân
chủ thuần khiết nhất trong số tất cả các thành bang Hy Lạp. Rõ ràng đó là
xã hội của giới quý tộc, nhưng lại gồm cả nền quân chủ, hình thức chính
quyền cổ xưa nhất trên thế giới'.
9. Argos: thuộc vùng Peloponnesusvà được coi là thành phố cổ nhất của Hy
Lạp, nơi đây có tàn tích của đền thờ nữ thần Hera.