Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Duy Tân I
Một Cuộc Tuyển Chọn Hoàng Đế Kỳ Lạ
Sau khi bắt giam vua Thành Thái, viên Toàn Quyền Đông Dương, viên
Khâm Sứ Levécque và một số viên chức Pháp tháp tùng, rầm rộ kéo vào Đại
Nội hợp với đông đủ các quan đại thần của Nam Triều, nhằm mục đích chọn
một Hoàng Tử kế vị Thành Thái.
Pháp bắt buộc Nam Triều phải đem ra trình diện tất cả Hoàng Tử con của vị
vua phế đế, để Pháp " chọn mặt gửi vàng " . Sau khi ăn mặc chỉnh tề, các
Hoàng Tử được đưa ra trước " Hội Đồng Thuợng Đỉnh" . Nhưng khi kiểm
điểm lại thì thiếu Hoàng tử Vỉnh San lên tám tuổi. Pháp thuộc phải tìm cho ra
mới nghe. Thôi thì tất cả thị vệ và cung nữ đang phục dịch trong cung cấm
được huy động đi tìm kiếm; một sự náo loạn xảy ra trong cung điện, tưởng
chừng như có biến cố trọng đại gì.
Đợi đã lâu mà chưa thấy Nam triều đưa Hoàng tử Vỉnh San ra trình diện,
viên Toàn Quyền Pháp tỏ vẻ giận dữ, toan đứng dậy bỏ ra về thì một thị vệ
dẫn Hoàng Tử đến, mặt mũi lem luốc, áo quần dính đấy mạng nhện. Đình
thần bèn giải thích cho viên Toàn Quyền hay rằng:
- Vì quá sợ bị chọn làm Hoàng Đế, Hoàng Tử đã trốn chui, trốn nhủi, nên
mới ra nông nổi. Để trình diện kịp thời, Hoàng Tử không kịp đi tắm rửa và
thay quần áo.
Mục đích của Pháp là đưa lên ngôi một ông vua đần độn, không có tinh thần
chống Pháp, để sai khiến về sau này; càng nhỏ tuổi càng tốt , để dể bề uốn
nắn. Cho nên khi viên Toàn Quyền thấy Hoàng Tử Vỉnh san đang còn nhỏ và
quá nhát gan như đình thần đã cho biết, thì tỏ vẻ mãn nguyện lắm.
Thực ra, lý do Hoàng Tử vắng mặt lúc này không phải vì sợ, mà ham chui
xuống các bộ rầm hạ trong cung điện để bắt dế.
Ít hôm sau đó, trong buổi lễ đăng quang, có mặt viên Toàn Quyền và đoàn
tùy tùng hôm nọ, Hoàng Tử tỏ ta chững chạc như người lớn, đối đáp với vị
Đại Diện Pháp rất lưu loát, tỏ ra thông minh lạ thường, đôi khi còn nói những
câu trịch thượng và xóc óc, khiến cho viên Toàn Quyền Pháp chưng hửng.
