Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Duy Tân VI
Những Mậu Đối Thoại Ngắn
Những ngày cuối cùng ở quê hương
Khí tiết và phí phách Duy Tân
Những ngày trên đảo lưu đày
NHỮNG MẪU ĐỐI THỌAI NGẮN
Thấy vua Duy Tân đứng nhìn trời, sau khi cuộc khởi nghĩa bị bại lộ, Le Folt
đến giở mũ chào và nói một cách mỉa mai:
- Et bien, Sir! Vous avez fini cette randonné ! ( Thế nào, Hoàng Thượng ngự
giá đến đây là hết rồi chứ ? )
Vua Duy tân nhún vai và cũng đáp lại bằng tiếng Pháp:
- Vous ne pouvez pas comprendre ! ( Các người chẳng hiểu được đâu ! )
Ngay lúc ấy tên Trứ phản trắc cùng đi với bọn thực dân xuất hiện, tiến đến
trước mặt vua:
- Tâu bệ hạ, tôi là người được bệ kiến Ngài ở Sông Lợi Nông đêm 3 - 5,
chẳng hay bệ hạ còn nhớ mặt không?
Nhận ra tên Trứ, nhà vua không tỏ vẻ giận dữ mà chỉ khinh bỉ ra mặt. Người
đáp:
- Phải ta nhớ mặt mi. Đồ phản quốc!
Nói xong, vua Duy Tân nhìn sang chỗ khác. Tên Trứ cụp mặt quay ra. Lúc
bấy giờ con mắt của tên trùm mật thám Sogny thấy dưới áo vua có một vật gì
còm cộm rất khả nghi. Sogny nghi là súng, nên nhìn hau háu vào đó. Biết ý,
vua Duy Tân nói:
- Mấy ông tưởng cái ni là súng hả? Không phải mô, tui mà có súng thì tôi bắn
các ông chết hết rồi. Đây là cục lương khô thôi ! ( 1 )
Thực chất đó không phải là lương khô mà là hai cái ấn vàng của nhà vua.
Tên chánh mật thám lúc ấy mới yên tâm . Le Folt sai người tìm một cái kiệu
và một cái lọng để rước vua xuống xe hơi đã chờ sẵn dưới chân đồi. Nhà vua
lặng thinh khoát tay từ chối kiệu và lọng vàng. Người bước xẳng xái xuống
