Tôn Thất Bình
Kể Chuyện Các Vua Nguyễn
Thành Thái ( 1889-1907)
Thành Thái Bất Ngờ Được Lên Ngôi
Vua Đồng Khánh thăng hà vào lúc năm cùng tháng tận, làm triều đình hết
sức bối rối. Việc lựa người nối ngôi cần phải nhanh chóng để Tân Xuân cho
có Tân Quân.
Việc Hoàng Tử Bửu Lân được tôn lên ngôi do một nguyên cớ như sau:
Viện Cơ Mật không dám tự tiện lựa chọn Tân Quân nên mới cùng nhau sang
Tòa Khâm Sứ để hỏi ý kiến. Các quan hỏi ông Khâm Sứ rằng:
-" Hiện nay vua Đồng Khánh đã thăng hà, theo ý của quý Khâm Sứ thì nên
chọn ai lên kế vị? ".
Nhưng ông Diệp Văn Cương, nhân viên tỏa khâm, lại dịch rằng:
- " Nay vua Đồng Khánh đã thăng hà, Lưỡng Tôn Cung cùng Cơ Mật đều
đồng lòng chọn hoàng tử Bửu Lân lên ngôi, không biết ý kiến quý Khâm Sứ
thế nào?.
Nghe thế, ông Khâm Sứ đáp:
- " Nếu Lưỡng Tôn Cung và Cơ Mật đã đồng ý chọn hoàng tử Bửu Lân thế
tôi cũng xin tán thành " .
Câu này ông Cương cũng dịch ra một cách khác:
- " Theo tôi, thì các quan Cơ Mật nên chọn hoàng tử Bửu Lân là hợp hơn ca.
Thế rồi các quan Viện Cơ mật vâng lời ra về, liền đi rước hoàng tử Bửu Lân (
tức vua Thành Thái sau này) .
Có sự sắp đặt trên do ông Diệp Văn Cương chồng là bà Công Nữ Thiện
Niệm, con gái Thoại Thái Vương . Bà Thiện Niệm là cô ruột của vua Thành
Thái.
Hoàng Tử Bửu Lân theo mẹ là bà Từ Minh Huệ Hoàng hậu Phan thị Điều về
quê ngoại khi vua Dục Đức còn sinh thời. Đến năm Đống Khánh thứ 3 (
1888) thì theo mẹ vào ở Thành Nội lo việc hương khói ở nhà thờ của vua
Dục Đức.
Lúc triều thần về đến nhà để rước hoàng tử vào cung thì bà Từ Minh đi vắng.
Hoàng tử tỏ vẽ lo sợ, hỏi :
