KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH - Trang 1490

Hãy làm cho nó được nổi tiếng, ít nhất cũng trở thành Trạng.
Rồi đó, hết hạn ở trần. Liễu Hạnh đốt tất cả lâu đài mà trở về trời.
Những đứa con của Liễu Hạnh về sau quả nhiên nổi tiếng, trong đó có một
đứa tên là Trạng Quỳnh. Chỗ di tích ngôi đền của Liễu Hạnh xây lên ở xứ
Thanh và ở xứ Nghệ, người ta dựng thành đền thờ trên núi. Không một ai
dám động đến một vật gì ở các ngôi đền này cả, vì sợ Liễu Hạnh báo thù.
KHẢO DỊ
Truyện Liễu Hạnh từ lâu đã được nho sĩ cải biến thành một truyện đượm
màu sắc tôn giáo và nho hóa khác với truyện dân gian, mặc dầu cho đến
nay, truyện kể trong dân gian cũng đã ít nhiều biến đổi về chủ đề: các hình
tượng và tình tiết đã được cắt xén, sàng lọc.
Theo Thính văn dị lục và một số thần tích thì Liễu Hạnh là con gái Ngọc
Hoàng, vì đánh vỡ chén ngọc bị giáng xuống trần đầu thai ở nhà Lê Thái
Công, xã Vân-cát (Nam-định) mang tên là Giáng Tiên. Lớn lên làm con
nuôi một viên quan hưu họ Trần, được học hành nên có tài văn chương,
giỏi đàn sáo. Năm mười tám tuổi lấy chồng là Đào lang, con một viên quan
ở làng. Được ba năm hết hạn đày không bệnh mà chết, để lại cho chồng
một trai, một gái. Nhưng vì "trần duyên chưa dứt", Ngọc Hoàng lại cho
xuống trần, lần này với phép biến hóa huyền diệu. Nàng gặp lại bố mẹ và
chồng con, nhưng sau đó lại bỏ đi, tính tình phóng túng, tung tích vô định:
khi làm cô gái thổi sáo, khi hóa bà già chống gậy, ẩn hiện bất thường. Ở
Lạng-sơn, nàng làm thơ ghẹo nho sĩ, ở hồ Tây làm cô hàng rượu ngâm vịnh
và dự tiệc với các ông Phùng Khắc Khoan, họ Ngô, họ Lý, v.v... Lại vào
Nghệ-an kết duyên với người học trò, thường ngày thơ ca xướng họa với
chồng, sau sinh được một trai, rồi lại trở về trời.
Sau ba năm nhớ cõi trần, Liễu Hạnh lại xin vua cha cho xuống trần một lần
nữa. Lần này có đem theo hai người thị nữ. Họ trú ngụ ở phố Cát (Thanh-
hóa) về sau được dân địa phương ở đây lập đền thờ. Triều đình sau một thời
kỳ sai thuật sĩ tiễu trừ mà không xong, đành thừa nhận và sắc phong là Mã
hoàng công chúa .
Sách vở của phái Nội đạo tràng miêu tả cuộc chiến tranh giữa Tiền quan
với Liễu Hạnh như sau: