K H Ô N G Đ Ế N M Ộ T
234
bằng ý tưởng cho rằng doanh nghiệp và tổ chức phi lợi
nhuận vẫn ở hai thái cực ngược nhau: doanh nghiệp
có quyền lực to lớn, nhưng họ bị cuốn theo động cơ
lợi nhuận; tổ chức phi lợi nhuận theo đuổi lợi ích của
cộng đồng, nhưng họ vẫn chỉ là những tay chơi tiềm
lực kém cỏi trong một nền kinh tế lớn. Những nhà
khởi nghiệp xã hội hướng đến việc kết hợp những thứ
tốt nhất của cả hai thái cực để “kinh doanh hiệu quả
bằng cách làm những điều tốt”. Thường thì kết cục họ
chẳng làm được cái nào cả.
Sự nhập nhằng giữa mục tiêu xã hội và mục tiêu
tài chính cũng không giúp được gì. Nhưng sự mơ hồ
trong từ “xã hội” còn là một vấn đề lớn hơn: nếu cái
gì đó “tốt về mặt xã hội”, thì có nghĩa là tốt
cho xã hội,
hay chỉ đơn thuần
được xem là tốt bởi xã hội? Bất cứ
cái gì tốt, đủ để nhận được tán thưởng từ tất cả mọi
người thì thường chỉ là những thứ rất phổ biến, ví dụ
như ý tưởng chung về năng lượng xanh.
Sự phát triển không bị kìm hãm bởi sự khác nhau
giữa lòng tham trong kinh doanh hay lòng tốt của các
tổ chức phi lợi nhuận; thay vào đó, nó bị kìm hãm
bởi điểm giống nhau của hai bên. Cũng giống như
các công ty có xu hướng bắt chước lẫn nhau, các tổ
chức phi lợi nhuận thì có xu hướng đặt những ưu tiên
giống nhau. Ngành công nghệ sạch đã cho thấy kết
quả: hàng trăm sản phẩm tương tự nhau với cùng một
mục tiêu quá rộng lớn.
