cũng sẽ rước họa về sau vậy. Các vị tiên sinh là những kỳ lão của xã hội, lại
vì chính quyền Ngụy mà viết thư cho tôi, đúng như cuối đời Đông Hán Trần
Sùng, Trương Tủng lại ca tụng công lao của Vương Mãng, tiếp tay cho việc
Vương Mãng thoái vị, thực là những kẻ đầu sỏ tội lỗi đã phá hoại luân lý
chính trị.
Năm xưa vua Hán là Quang Vũ đế, kế tục cơ nghiệp cũ của nhà Hán, thúc
đẩy chính quyền hợp pháp, bởi thế chỉ với vài nghìn binh mã, đã phá được
40 vạn đại quân Vương Mãng ở Cổn Dương. Kiên trì chính nghĩa, thảo phạt
tà đạo không ở số quân nhiều hay ít. Tào Tháo tuy nhiều mưu lược tự dẫn
đại quân đến cứu Trương Cáp ở Dương Bình, vẫn khó tránh mất Hán Trung
vào tay tiên đế. Tin rằng cái chết của Tào Tháo là sự trừng phạt của thiên
mệnh. Song Tào Phi dâm dật không biết tỉnh ngộ, làm việc thoán vị xấu xa
mà các ông lại thuyết lý, tuyên dương cho ông ta. Khiến cho những luân lý
chính trị của những thánh vương truyền lại như vua Nghiêu, vua Thuấn,
Văn Vương đều hoen ố, thực khiến những kẻ quân tử không chịu nổi”.
Bài văn này đã khẳng định lập trường chính trị của Gia Cát Lượng, không
bởi tình thế chính trị dao động mà biến đổi. Thực ra Gia Cát Lượng đã biểu
hiện lập trường cứng rắn, thậm chí tiếc cho những học sĩ lão thần ấy đã a
dua, song chủ yếu là ổn định lòng tin chính trị của thần dân Thục Hán, ở
tình thế khó khăn trong ngoài, kiên định lập trường chính trị cho trận tuyến
của mình.
Trong Tam quốc diễn nghĩa có tình tiết Gia Cát Lượng mắng chết Vương
Mãng trước trận. Đoạn đối thoại ở đó căn cứ vào đoạn văn này, trong thực
tế thì không có chuyện đó chỉ là lời tô vẽ của nhà viết tiểu thuyết mà thôi.
2. Sửa đổi hiệp ước, ổn định phía đông.
Đối với sự phản loạn ở Nam Trung, dẫn theo nhiều vấn đề nội chính, chẳng
phải chỉ dựa vào quân đội mà có thể giải quyết được. Huống chi Lưu Bị vừa
thất bại trong cuộc đông chinh, tinh thần binh lính rệu rã cần một thời gian
