Chương 8
SỰ CHUYỂN ĐỔI CỦA THỊ TRƯỜNG
LAO ĐỘNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ
TRUNG HẠN
PHẠM SỸ THÀNH
DẪN NHẬP
Sự tăng trưởng thần kỳ của kinh tế Trung Quốc trong 30 năm qua có phần
đóng góp không nhỏ của nguồn vốn con người. Không chỉ sở hữu một lượng lao
động đông nhất thế giới, Trung Quốc còn sở hữu lượng lao động có trình độ
ngày càng tăng – ở điểm này, Trung Quốc đã đạt được thành công trong việc
không ngừng tích lũy nguồn vốn con người. Để trở thành “công xưởng thế giới”,
Trung Quốc trước khi trở thành cường quốc chế tạo đã phải trải qua giai đoạn là
cường quốc gia công – chế biến, dựa vào lực lượng lao động dồi dào, chi phí
thấp. Vì vậy, nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, sự tăng trưởng của Trung Quốc
trong 30 năm qua dựa trên lao động giá rẻ và chi phí vốn thấp. Điều này có cơ
sở, dù chưa phải là toàn bộ. Như chương trước đã nêu, Trung Quốc đang trải qua
một quá trình biến đổi nhân khẩu học (demography) rõ nét. Đặc điểm của quá
trình biến đổi này là quy mô dân số sắp đến giới hạn đồng thời quá trình già hóa
dân số đang diễn ra với tốc độ nhanh do ảnh hưởng của “chính sách một con”
ban hành hồi thập niên 1980. Chịu tác động của sự biến đổi về mặt nhân khẩu
học này, lực lượng lao động của Trung Quốc cũng đang trải qua một quá trình
chuyển đổi với một dấu hiệu rõ nét: cung lao động sẽ đạt ngưỡng tối đa gần 1 tỉ
người vào năm 2015, sau đó suy giảm. Tốc độ suy giảm sẽ quyết định mức độ
rủi ro về cung lao động. Do chi phí lao động đã tăng mạnh tại Trung Quốc từ
năm 2010 nên có thể kỷ nguyên tăng trưởng dựa vào lượng lao động chi phí thấp
sẽ chấm dứt. Trung Quốc phải nhanh chóng tìm cách chuyển đổi và thích nghi
với việc tăng trưởng dựa vào lao động có trình độ cao hơn nhằm đáp ứng mục
tiêu dựa vào sáng tạo để tạo ra tăng trưởng dài hạn. Mặc dù khủng hoảng tài
