D
DẠY CON… NGƯỢC
- Ths. Phạm Thị Thúy
ạy con là một trong các công việc phức tạp nhất của người làm cha
mẹ. Về lý thuyết dạy trẻ, phần đông họ biết rõ mình nên và không nên
làm gì. Nhưng đôi khi vì tâm trạng không vui, bận việc hay vì giận
chồng/vợ… mà khi trẻ làm sai, bướng, cha mẹ đã mắng, đánh con…
mà không chú ý đến tác dụng ngược của cách giáo dục đó.
Một số bậc cha mẹ khi con làm sai thường có những câu nói
ngược, nói lẫy như khi con ra nắng thì người mẹ lại nói: “Có giỏi thì
ra nắng nữa đi!”, mà không giải thích cho trẻ hiểu tại sao không được
ra nắng. Trẻ luôn tin vào lời nói của cha mẹ và chưa nhận thức được cảm xúc
giận dữ, không bằng lòng khi cha mẹ nói câu ngược đó. Trẻ có thể vì sự ngây
thơ của mình mà nghĩ mẹ đang khuyến khích mình ra nắng. Điều nhầm lẫn
này sẽ làm cho trẻ khó phân biệt được hành vi nào được làm và hành vi nào
không được làm. Chỉ khi trẻ lặp lại hành động không được phép đó và bị cha
mẹ trừng phạt vì không nghe lời, trẻ mới biết đó là việc không được phép
làm. Từ đó, trẻ có tâm trạng hoang mang, mất niềm tin vào chính cha mẹ của
mình. Trẻ sẽ cảm thấy mình bị oan, bị tổn thương: “Ủa, lần trước mẹ bảo cứ
làm đi mà, sao giờ lại không được làm?”. Và trẻ thu mình lại hay phản kháng
cha mẹ trong một dịp khác.
Một ví dụ khác về tác dụng ngược trong cách giáo dục của cha mẹ có thể
kể đó là có khá nhiều cha mẹ lấy những hình ảnh xấu dọa con mình như dọa
ma, dọa ông kẹ, ông ba bị… nhằm làm trẻ sợ mà dừng những hành động
bướng bỉnh của trẻ hay đơn giản là để thúc trẻ ăn và ngủ. Cách này có vẻ có
tác dụng tức thì. Trẻ sợ và làm theo ngay lệnh của cha mẹ. Nhưng tác dụng
ngược thì lớn hơn rất nhiều. Nhẹ thì có thể làm cho trẻ bị ám ảnh và ngủ mơ
ác mộng, nặng thì có thể làm cho trẻ luôn sợ hãi trước những gì có vẻ lạ,
giống những thứ mà cha mẹ hay đem ra dọa, từ đó trẻ mất tự tin, nhút nhát
trước người lạ, hoàn cảnh lạ.
Nhiều bậc cha mẹ kêu than con mình nhát quá, đi vào phòng tối cũng sợ
ma, gặp người lạ là chạy trốn sau lưng cha mẹ…, nhưng họ không thể ngờ
rằng hiện tượng đó là vì khi còn bé, các cháu đã bị chính cha mẹ gieo vào
lòng những nỗi sợ đó. Thậm chí, có cha mẹ đem công an, cảnh sát ra để dọa
trẻ, bắt trẻ làm theo ý mình. Điều này có hậu quả rất xấu, có thể làm trẻ có
suy nghĩ sai lệch về người chiến sỹ công an, cảnh sát. Khi các em lớn lên, bị
người lạ xâm hại, các em không dám tìm đến công an, cảnh sát nhờ giúp đỡ.
Hơn ai hết, cha mẹ cần giúp trẻ có cái nhìn thân thiện với những người làm
nhiệm vụ bảo vệ an ninh trật tự để khi cần các cháu tìm kiếm sự trợ giúp. Đơn
giản như khi cháu bị lạc đường, cháu biết tìm đến công an, cảnh sát để hỏi
chứ không hỏi người lạ cũng đã giúp các cháu rất nhiều trong việc tránh xa
nguy hiểm.
Ngay từ khi trẻ tò mò muốn khám phá mọi thứ xung quanh (thường là khi
25
