Lời đầu sách
"Đoán xem tôi là ai" là một tiết mục lý thú của Đài truyền hình NHK
(Đài truyền hình Nhật Bản). Tiết mục này quy định 3 người đóng giả và 1
người thật cùng ra sàn diễn, người đoán có thể hỏi các kiểu câu hỏi, sau đó
đoán tìm xem ai là người thật, người đoán khó tránh khỏi bị mắc bẫy, đến
cả khán giả truyền hình cũng có khi bị lơ mơ.
Tôi có dịp mong làm người đoán một lần. Đề tài mà tôi được tham dự
là tìm ra một ngôi sao bóng bàn của Nhật trong số bốn người Phụ nữ. Khi
đó tôi hỏi họ câu hỏi như thế này: "Hễ là người chơi bóng bàn, hẳn ai cũng
biết rõ vận động viên nữ tên là A. Xin hỏi các cô, thời kỳ cô ta đạt phong độ
nhất là trước hay sau Đại chiến thế giới II?”.
Mọi người chắc đều biết rằng không có vận 1 động viên tên A này, mà
chỉ là mồi nhử tôi tưởng tượng ra mà thôi.
Đó chỉ là một mẹo nhỏ mà giúp tôi đoán được thân phận thực của họ.
Ba trong bốn người đó trả lời một cách rất tự tin rằng "trước" hoặc "sau”;
chỉ có một người thì lắp bắp nói cô ta không biết. Tôi đoán ra người này
mới là ngôi sao bóng bàn thực sự, kết quả tôi đã đúng.
Tôi nghĩ, câu hỏi nhỏ kiểu "Thả con săn sắt bắt con cá rô" của tôi này
sở dĩ có thể mò ra được ngôi sao bóng bàn thực là vì câu hỏi của tôi ẩn
chứa một kết cấu hai tầng. Trước tiên, tôi tạo cho họ một tiền đề "Ai cũng
đều biết", để họ không nghi ngờ và phủ định nội dung tôi đưa ra, kết quả là
họ đã tiếp nhận, nên khi tôi để họ chọn là trước hay sau chiến tranh, họ đã
sai lầm khi coi nhẹ tiền đề trên, nên đều cảm thấy rằng không A thì B,
không B thì A.
Như vậy người có thân phận giả tự chui vào tròng, lộ rõ nguyên hình;
còn người có thân phận thật thì có thái độ ngượng ngùng về sự không biết
của mình. Tất nhiên tôi chỉ nghĩ ra kết cấu này với điều kiện người có thân
