trong Kinh Thánh cho thấy luật thường xuyên bị lách.
giấy cói của cộng đồng Do Thái ở Elephantine cũng kể câu chuyện giống
vậy. Tuy nhiên, giới chức tôn giáo cố gắng thực thi luật một cách nghiêm
minh. Họ quy định rằng không chỉ tiền gốc đem cho vay lãi mà bất cứ
khoản tiền phát sinh nào cũng đều phạm tội. Thu tiền lãi kín cũng sai.
Người đi vay cung cấp bất động sản được miễn tiền thuê, quà tặng, thông
tin hữu ích - tất cả những thứ này đều được gọi là “bụi lãi” và bị cấm; các
phán quyết trong Talmud cho thấy các nỗ lực đáng kinh ngạc theo năm
tháng nhằm bịt những lỗ hổng do kẻ cho vay lãi ranh ma hay con nợ tương
lai tuyệt vọng tạo ra.
Đồng thời, các biện lý Talmud nỗ lực hiện thực hóa các giao dịch kinh
doanh mà theo quan điểm của họ là không vi phạm Torah. Những giao dịch
này bao gồm tăng giá khi trả nợ, đối tác kinh doanh trả cho người cho vay
một khoản lương, hay chia cho anh ta một phần lợi nhuận, hay các thủ thuật
cho phép một người cho một người phi Do Thái vay tiền rồi người này cho
một người Do Thái vay lại. Nhưng nếu tòa án Do Thái phát hiện ra một
giao dịch kiểu này thì có thể phạt người chủ nợ; các khoản nợ bao gồm tiền
gốc và tiền lãi được tuyên bố là không thể đòi được, và người cho vay lãi
như vậy bị cấm làm chứng ở tòa và bị dọa đày xuống địa ngục.
Tuy nhiên, luật càng được thực thi nghiêm khắc và thông minh hơn thì
càng gây ra thảm hoạ hơn với người Do Thái trong mối quan hệ của họ với
phần còn lại của thế giới. Vì với tình trạng người Do Thái là những cộng
đồng nhỏ, rải rác trong một thế giới của người phi Do Thái, luật không chỉ
cho phép người Do Thái cho người phi Do Thái vay lãi, mà theo một nghĩa
nào đó còn khuyến khích họ làm vậy. Đúng là đã có một số giới chức Do
Thái nhận ra nguy cơ này và chống lại nó. Philo, vốn hiểu rõ nhất vì sao
một điều luật nguyên thủy phân biệt giữa người anh em và người ngoài, lập
luận rằng việc cấm cho vay lãi được áp dụng cho bất cứ ai cùng quốc gia và
quốc tịch, bất kể họ theo tôn giáo nào.
Một phán quyết nói rằng, nếu có
thể, các khoản cho vay không tính lãi nên được cấp cho người Do Thái và
