cải cách Hy Lạp hóa, ông có khả năng khai thác một cảm xúc nằm sâu
trong Do Thái giáo, sâu trong tôn giáo Yahweh cổ xưa, một sức mạnh mà
gần như là tinh túy của đức tin giao ước - ý tưởng cho rằng Chúa sẽ lật đổ
trật tự lâu bền của thế giới, làm cho người nghèo trở nên giàu có và người
yếu đuối trở nên mạnh mẽ, thích người ngây thơ hơn người khôn ngoan,
nâng đỡ người hèn mọn và khiêm tốn. Không người Do Thái nào, kể cả
Jesus, xoáy vào chủ đề này trôi chảy hơn Paul. Thế nên thứ tôn giáo mà
ông rao giảng không chỉ mang tính phổ quát mà còn mang tính cách mạng -
dẫu là một cuộc cách mạng tâm linh hóa và phi bạo lực.
Số người sẵn sàng và đang đón đợi thông điệp này là cực lớn. Cộng đồng
Do Thái lưu vong mà Paul và những người khác đã háo hức đi qua, cực
đông. Nhà địa lý La Mã Strabo nói rằng người Do Thái là một thế lực lớn,
có mặt ở khắp thế giới. Chỉ riêng ở Ai Cập đã có một triệu người. Ở
Alexandria, có lẽ là thành phố lớn nhất thế giới sau Rome, họ chiếm đa số
trong hai trên năm khu phố. Họ rất đông ở Cyrene và Berenice, ở
Pergamum, Miletus, Sardis, ở Phrygian Apamea, Cyprus, Antioch,
Damascus và Ephesus, và trên cả hai bờ Biển Đen. Họ đã ở Rome được
200 năm và giờ đây là một cộng đồng tương đối lớn ở đó; từ Rome họ đã
tỏa khắp chốn thành thị ở Ý, rồi tới Gaul và Tây Ban Nha, vượt biển đến
Tây Bắc châu Phi. Nhiều trong số những người Do Thái lưu vong này sùng
đạo đến thái quá, và sau này là những người tuân thủ trung thành Torah một
cách nghiêm ngặt đến từng chân tơ kẽ tóc. Nhưng những người khác đợi để
được thuyết phục rằng cốt lõi của đức tin của họ có thể được giữ nguyên,
hay thậm chí tăng cường, bằng cách từ bỏ tục cắt bao quy đầu và rất nhiều
các điều luật Moses cổ xưa vốn làm cho cuộc sống trong xã hội hiện đại trở
nên vô cùng bất tiện. Còn sẵn sàng cải đạo hơn là số rất lớn người sùng đạo
phi Do Thái, sống gần các cộng đồng Do Thái lưu vong nhưng giờ thì đã
tách ra, vì không thể chấp nhận những quy định mà người Kitô hiện thời
nói là không cần thiết. Thế nên sự phổ biến chậm chạp của tôn giáo mới
này liền tăng tốc. Chủ nghĩa độc thần đạo đức là một ý tưởng mà thời của
nó đã đến. Đó là một ý tưởng của người Do Thái. Nhưng người Kitô mang
