quan niệm và tranh cãi chính đáng. Barcelona cho thấy sự khó khăn mà
người Kitô và người Do Thái gặp phải trong việc tranh luận thẳng thắn về
điểm trung tâm làm chia rẽ đức tin của họ, vì họ không thể nào nhất trí
được điểm đó là gì.
Từ kinh nghiệm lâu đời, người Do Thái đã học được cách nhìn ra các dấu
hiệu của hiểm nguy rình rập. Nahmanides chần chừ tham gia vào cuộc
tranh luận: việc cuộc tranh luận được tổ chức cho thấy có điềm gở. Những
cuộc tranh luận như vậy chẳng mang lại điều gì cho người Do Thái cả.
Nhưng chúng có vai trò quan trọng đối với giới tăng lữ Kitô: vừa là các bài
tập tuyên truyền cho những người cuồng tín trong số họ, vừa là các hoạt
động thăm dò để tìm ra điểm yếu biện chứng hoặc dễ tổn thương của người
Do Thái mà họ không biết là chúng tồn tại. Vào năm sau cuộc tranh luận,
Raymund de Penaforte là người đứng đầu một ủy ban kiểm tra xem Talmud
có báng bổ thánh thần không, và năm 1265 tham gia vào phiên xét xử
Nahmanides vì đã xuất bản ghi chép của ông về cuộc tranh luận.
Nahmanides bị kết tội, và dù chỉ bị nhà vua trừng phạt nhẹ, nhưng đã quyết
định rời khỏi Tây Ban Nha vĩnh viễn và đi Palestine. Do đó, một trụ cột lớn
của Do Thái giáo Tây Ban Nha đã mất theo.
Vào thời Nahmanides, người Do Thái ở Tây Ban Nha vẫn có thể có lý khi
coi mình là cộng đồng có trí tuệ vượt trội. Những kỹ năng của họ cực kỳ
hữu ích, nếu không muốn nói là không thể thay thế được, đối với giới cai trị
Kitô. Nhưng người Kitô bắt kịp rất nhanh, và vào cuối thế kỷ 13, họ đã hấp
thụ triết lý Aristotle, đã viết summa của riêng mình, trong thương mại và
quản trị hành chính đã tương đương với bất cứ thứ gì mà người Do Thái có
thể có. Trong thế kỷ 14, người Do Thái, kể cả ở Tây Ban Nha, rơi vào tình
trạng suy thoái tương đối liên tục. Vị thế kinh tế của họ bị suy yếu do các
điều luật bài Do Thái. Dân số của họ suy giảm do tình trạng ép buộc cải
đạo. Hơn nữa, lần đầu tiên, dường như việc một người Do Thái tham vọng
và khôn ngoan sẵn sàng chấp nhận rửa tội là một điều có lý: anh ta đang
tham gia vào một nền văn hóa rộng lớn, tiến bộ hơn. Tàn dư Do Thái giờ
