hét của những người yêu nước bị tra tấn và luôn thấy máu chảy. Ở phố
Saussaies, trong các nhà bếp ở tầng hai, trong phòng số 240 và 242 thường
được thu xếp thành nhà bếp, luôn bị cản trở bởi tiếng kêu gào của nạn nhân
bị tra tấn trên tầng năm vọng xuống.
Những cách đối xử này thường áp dụng cho những người tù khốn khổ đã
bị yếu sức. Chỉ riêng trong các nhà tù ở Pháp đã có tới 40.000 người bị
chết. Con số này phải kể thêm những người bị tòa án kết tội tử hình và
những người bị giam nhốt trong các trại tập trung. Họ bị nhồi nhét vào một
xà lim chỉ có 8 mét vuông, tới 15 người, lĩnh khẩu phần ăn chỉ là tượng
trưng, không có nghĩa lý gì
Họ phải sống trong môi trường bẩn thỉu không thể tưởng được, người
đầy chấy, rận, không được nhận thư từ, quà và không được gặp người nhà.
Họ bị tách biệt khỏi thế giới bên ngoài. Họ đã tỏ ra có ý thức và nghị lực
phi thường để không chịu thua những cuộc tra tấn, hỏi cung, vẫn im lặng
không khai ra tên những người bạn thân còn được tự do. Có số người đã
không còn ý thức và sức khỏe, gục chết trong xà lim.
Ai có thể xét xử được những vụ chết thảm thương như thế?
Hàng trăm người khác, như Jean Moulin đã phải chết dưới đòn đánh tàn
bạo hay những việc làm bỉ ổi kéo dài. Số người khác như Pierre
Brossolette, đã tự tử để thoát khỏi sự tra tấn của Gestapo
. Khi bọn
Gestapo thấy đã thu được đến tối đa những lời khai của người bị giam giữ,
chúng sẽ đưa những người tù vào chuyến xe đi đày hay đưa họ ra tòa án.
Đi đày là sự trừng phạt bằng cái chết từ từ do lao động nặng nhọc, bệnh
tật hành hạ. Chúng chở người đi đày bằng những toa tàu chở súc vật, đóng
kín và cặp chì ở cửa, chạy trong ba ngày ba đêm. Mỗi toa xe nhốt đến 100
hay 120 người, thiếu không khí, thức ăn, nước uống. Những chuyến tàu chở
người đến trại tập trung ở Buchenwald, ở Dachau thường có tới 25% người
chết trên đường đi. Vào giữa 1-1 đến 25-8-1944, có 326 toa tàu từ Pháp ra
đi, không kể đến các nhà tù ở Haut-Rhin, Bas-Rhin (thượng và hạ lưu sông
Rhin) và ở Moselle. Mỗi chuyến tàu chở 1.000 đến 2.000 người và từ năm
1945, số người bị đi đày còn đông hơn. Cuộc sống trong các trại tập trung
