Dời trại, vẫn là Trại I
Trại I nằm giữa trung tâm thị trấn Côn Đảo, trước mặt là Văn phòng
Giám thị trưởng, bên phải là trại lính, bên trái là Trại II, sau lưng là cư xá
giám thị. Cuộc đấu tranh của tù nhân Trại I trực tiếp ảnh hưởng đến binh
lính và công chức trên đảo. Khác với bọn công an, cải huấn thường được
tuyển chọn từ những tên chống cộng hoặc phản bội, đầu hàng, những người
lính Bảo an vốn xuất thân từ nông dân lại có cảm tình với tù chính trị. Phần
lớn gia đình họ có quan hệ với cách mạng, từng được chia ruộng đất trong
kháng chiến. Nhiều người lính bất bình với sự tàn bạo của chế độ “quốc
gia” và bày tỏ tình cảm với tù chính trị.
Lính bảo an thường lén cho anh chị em Trại I từng nhúm muối, nắm rau,
viên thuốc. Một bác lính già người Khơme tên là Chim cứ đến phiên gác lại
xách nước cho chị em chống ly khai ở hầm đá tắm và giặt quần áo cho chị
em. Những người vợ lính bán quà bánh, tạp hóa theo từng tốp tù đi làm khổ
sai thường giúp anh em nhắn tin về đất liền và “bán vốn” cho anh em. Nhờ
đó mà Đài Tiếng nói Việt Nam và Phái đoàn quân sự của Chính phủ Việt
Nam dân chủ cộng hòa có tài liệu xác đáng để đấu tranh với địch trước dư
luận và trước Ủy hội quốc tế, Ủy ban liên hợp quân sự hai bên.
Những người vợ lính cũng học theo cách của tù chính trị Trại I mà đấu
tranh. Họ ghét cay ghét đắng trò tố cộng, chào cờ, chào sĩ quan mà mỗi lần
chào lại phải hô khẩu hiệu ủng hộ Diệm, đả đảo Cụ Hồ. Mỗi lần đi theo bán
hàng cho tù nhân Trại I, gặp lúc chào cờ, thấy tù chính trị ngồi xuống là các
chị cũng ngồi theo. Tết 1959, Trại I đấu tranh bằng hình thức hô la tập thể
phản đối khủng bố, đòi trả đại diện về khám và đòi cải thiện đời sống tù
nhân. Tiếng hô đồng thanh cả trên một ngàn người làm chấn động cả thị
trấn Côn Đảo, làm xôn xao dư luận trong binh lính và công chức. ít lâu sau,
một người lính bị phạt giam trong xà lim Trại I. Cả tốp vợ lính cùng kéo
vào thăm nuôi và đồng thanh hô theo vợ anh:
