Nhà tù thời sau Ngô Đình Diệm
Thời kỳ sau Ngô Đình Diệm (1964-1972) ở Nhà tù Côn Đảo là thời kỳ
ngụy quyền Sài Gòn thực hiện chiến lược chống cộng theo bài bản của Mỹ,
với sự gia tăng của viện trợ Mỹ và sự can thiệp ngày càng sâu của cố vấn
Mỹ vào việc quản trị tù nhân. Đó cũng là thời kì mà phong trào đấu tranh
của tù chính trị Côn Đảo bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, với lực
lượng tham gia đông đảo, với tính chất chính trị điển hình.
Ngay sau khi Ngô Đình Diệm bị lật đổ, nhân lúc các phe nhóm quân sự
và dân sự tranh giành quyền lực, tù chính trị Côn Đảo đã tuyên bố chống
chào cờ, khẳng định một cách dứt khoát vị trí chính trị, là người của Mặt
trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, không thừa nhận bất cứ cá
nhân hay phe nhóm nào của chính quyền Sài Gòn.
Nếu như chống chào cờ trước đó chỉ là chống một trong những thủ đoạn
tố cộng cực đoan kiểu Ngô Đình Diệm, thì trong thời kỳ này đã trở thành
hình thức đấu tranh chính trị cao nhất, với ý nghĩa khẳng định vị trí chính
trị của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, không thừa nhận
chế độ Sài Gòn, tay sai của đế quốc Mỹ.
Áp dụng các bài bản tâm lý chiến của Mỹ, các phương tiện chống bạo
động được sản xuất từ Mỹ, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của cố vấn Mỹ, ngụy
quyền đã đàn áp lực lượng chống chào cờ bằng Cảnh sát dã chiến và lựu
đạn cay, bằng trật tự an ninh và củi đòn, bằng cách bịt các lỗ thông hơi
trong xà lim làm rối loạn đường hô hấp, nhiều tháng không cho ăn rau làm
rối loạn tiêu hóa, kết hợp với còng xiềng, cấm cố trường kỳ làm teo cơ, bại
liệt hàng trăm người tù, làm suy kiệt hàng ngàn người khác. Sự tàn bạo của
Mỹ - ngụy vượt quá mọi giới hạn tưởng tượng của con người.
Cùng với sự phát triển của cách mạng miền Nam, phong trào đấu tranh
chính trị trong Nhà tù Côn Đảo đã chuyến mình và phát triển mạnh mẽ. Tù
án chính trị đã sát cánh bên tù chính trị câu lưu, lực lượng lao động khổ sai
