truyền thống cách mạng đã được Đồng Minh hội chọn làm nơi phát động
các cuộc khởi nghĩa cách mạng của mình.
II. CÁCH MẠNG TÂN HỢl BÙNG NỔ
1. Phong trào bảo vệ đường sắt - ngòi lửa cách mạng
Phong trào bảo vệ đường sắt là phong trào sâu rộng trong quần chúng
nhân dân lúc bấy giờ đòi thu hồi quyền lợi của dân tộc. Từ năm 1903, các
phái cách mạng trong giai cấp tư sản và tiểu tư sản được lôi cuốn vào
phong trào này; và đỉnh cao của nó là phong trào đòi thu hồi đường sắt
Việt-Hán và Xuyên Hán. Đường sắt Việt-Hán từ Quảng Đông qua Hồ Nam,
Hồ Bắc nối liền đường sắt Kinh Hán, chạy dài suốt Nam-Bắc: đường sắt
Xuyên Hán chạy qua Tây Nam, đi sâu vào Tây nam Trung Quốc. Đó là hai
con đường quan trọng mà bọn đế quốc muốn chiếm lấy. Chúng tìm mọi
cách để nắm quyền lũng đoạn giao thông của Trung Quốc. Năm 1898, Mỹ
đã giành được quyền kinh doanh đường sắt Việt-Hán và ký với chính phủ
Mãn Thanh điều ước nhằm tăng thêm quyền khống chế của Mỹ.
Việc chính phủ Mãn Thanh bán rẻ quyền lợi đường sắt đã gây nên một
làn sóng căm phẫn công khai trong quần chúng nhân dân và trong tầng lớp
tư sản. Nhân dân tẩy chay hàng Mỹ, đòi chính phủ xóa bỏ điều ước đã ký
với Mỹ. Phong trào đấu tranh của quần chúng lên cao buộc Mỹ phải
nhượng bộ, đồng ý xóa bỏ điều ước nhưng đòi phải bồi thường 6.750.000
đôla. Tổng đốc Lưỡng Hồ Trương Chi Động tuy biết khoản tiền đó quá lớn,
nhưng vì sợ đế quốc, lại sợ kéo dài thời gian thì phong trào nhân dân lan
rộng, nên đã chấp thuận bồi thường. Trương Chi Động vay tiền của Anh để
bồi thường cho Mỹ.
Nhưng về cơ bản, nhà Thanh vẫn theo đuổi chính sách đầu hàng đế
quốc. Ngày 9-5 Mãn Thanh ban bố sắc lệnh “quốc hữu hóa đường sắt” và
ký hợp đồng kinh doanh đường sắt Việt-Hán và Xuyên Hán với bốn nước
Anh, Mỹ, Pháp, Đức. Chính sách đó gây nên làn sóng căm phẫn trong các
