phương Đông ở châu Âu. Trong hàng trăm năm, chúng khống chế cả một
vùng ảnh hưởng rộng lớn gồm các địa điểm ở châu Phi, Ấn Độ, Trung
Quốc, Iran, Mã Lai, Inđônêxia, Nam Mỹ v.v… Malắcca giữ một vị trí kinh
tế và chiến lược vô cùng quan trọng đối với thực dân Bồ Đào Nha.
Nhưng đến giữa thế kỷ XVII, Bồ Đào Nha suy yếu dần, không cạnh
tranh nổi với các nước tư bản đang lên. Những thuộc địa của Bồ Đào Nha
dần dần rơi vào tay các nước thực dân khác. Bằng vũ lực uy hiếp và thủ
đoạn lường gạt, Hà Lan đã chiếm được quần đảo hương liệu ở Inđônêxia và
Malắcca.
Sau khi chiếm được Malắcca, Công ty Đông Ấn Độ của Hà Lan liền
mở rộng thế lực đến các vương quốc phía bắc vốn phụ thuộc Xiêm. Chúng
xúi giục các vương quốc này đánh nhau, làm suy yếu lẫn nhau rồi dùng vũ
lực bắt phải thần phục. Hệ thống thuộc địa của Hà Lan, dù ở Inđônêxia hay
ở Mã Lai cũng đều xây dựng nên “một bức tranh miêu tả những sự giết hại,
phản trắc, sa đọa và đê tiện, không thời nào có thể sánh kịp”.
Nhưng thời kỳ thống trị của Hà Lan ở Mã Lai cũng nhanh chóng kết
thúc cùng với sự kết thúc địa vị bá quyền trên biển của chúng. Thời kỳ huy
hoàng của ưu thế thương nghiệp qua đi, giai đoạn bá quyền về công nghiệp
quyết định vị trí của các nước tư bản bắt đầu. Nước Anh tư bản công
nghiệp đang lên trở thành đối thủ đáng gờm của Hà Lan. Thực dân tư bản
thương nghiệp Hà Lan phải nhường bước cho thực dân tư bản công nghiệp
Anh.
3. Cuộc tranh giành Mã Lai giữa tư bản Anh và Hà Lan
Từ cuối thế kỷ XVI, người Anh đã bắt đầu chú ý nhiều đến bán đảo
Mã Lai.
Công ty Đông Ấn Độ của Anh phái người đến thăm dò Mã Lai
(Malắcca), thâm nhập một số vùng ở Pênang và Kêđắc. Đến thế kỷ XVIII,
sau những cuộc đọ sức thể hiện rõ ưu thế của công nghiệp, Anh mới dần
dần trở thành một nước tư bản thực dân có thế lực. Công ty Đông Ấn Độ
