Đến cuối thế kỷ XIX mới xuất hiện các nhà máy xay và nhà máy cưa
của tư sản Miến Điện, nhưng quy mô rất nhỏ. Giai cấp tư sản địa phương
lớn mạnh lên trong đại chiến thứ I. Chiến tranh làm tăng thêm nhu cầu vật
dụng mà Anh không thể cung cấp được, nên giai cấp tư sản dân tộc được
phép đảm đương. Số nhà máy tăng lên, năm 1918 tổng số nhà máy là 500
với số công nhân 71.000 người, trong đó có nhiều nhà máy thuộc tư sản
dân tộc. Nhưng nói chung, trong hoạt động kinh doanh của mình, họ bị
cạnh tranh gay gắt không những từ phía tư sản Anh mà cả tư sản Ấn Độ
nữa.
Tóm lại, mạch máu kinh tế hoàn toàn nằm trong tay tư bản Anh. Do
kết quả khai thác của Anh, ở Miến Điện đã xuất hiện thành phần kinh tế tư
bản chủ nghĩa nhưng phát triển què quặt vì chỉ có những ngành nào phục
vụ cho tư bản Anh mới được phép tồn tại - đó là những ngành công nghiệp
khai thác và chế biến. Tư bản dân tộc tuy có phát triển nhưng rất chậm
chạp, yếu ớt và lệ thuộc vào tư bản Anh.
3. Tình hình các giai cấp trong xã hội Miến Điện
Ở Thượng Miến, trước khi Anh xâm chiếm đã hình thành chế độ
chiếm hữu ruộng đất phong kiến-địa chủ với quy mô nhỏ. Sau khi xâm
chiếm, thực dân Anh vẫn để nguyên cho nó tồn tại. Nhưng ở Hạ Miến, nơi
phần lớn là đất đai chưa khai phá, thực dân Anh đem chia đất này ra từng
mảnh lớn cho thương nhân, bọn cho vay nặng lãi và các quan chức. Do vậy,
ở đây xuất hiện chế độ chiếm hữu ruộng đất lớn. Đó là tiền đề của sự ra đời
tầng lớp địa chủ mới có liên hệ chặt chẽ với thực dân Anh và là cơ sở xã
hội cho sự thống trị của Anh ở Miến Điện. Đến lượt mình, bọn địa chủ mới
này chia ruộng đất được cấp thành từng mảnh nhỏ và phát canh cho nông
dân, tạo nên một lớp tá điền mới bị bóc lột theo lối nửa phong kiến.
Giai cấp nông dân bị phân hóa sâu sắc. Trước hết là do quá trình mất
đất của nông dân không ngừng diễn ra. Hiện tượng này xảy ra rõ nhất ở Hạ
Miến. Nông dân không có đủ phương tiện để canh tác nên phải đem đất
