Tuy nhiên, phong trào cách mạng đầu thế kỷ XX ở Thổ cũng đã giáng
đòn đầu tiên vào chế độ độc đoán Xuntan Ápđun Hamít II và thúc đẩy
nhanh quá trình tan rã của đế quốc Ôxman, giải phóng các dân tộc khỏi ách
thống trị của Thổ Nhĩ Kỳ. Nó đánh dấu một bước giác ngộ chính trị của
nhân dân Thổ nói riêng và là một biểu hiện của “sự thức tỉnh của châu Á”
nói chung.
IV - ĐẾ QUỐC ÔXMAN TAN RÃ
Sau cuộc cách mạng 1908, chính phủ “Thổ Nhĩ Kỳ trẻ” không có
những cải cách quan trọng. Thổ Nhĩ Kỳ ngày càng rơi sâu hơn nữa vào tình
trạng nửa thuộc địa, nửa phong kiến. Lợi dụng sự suy yếu đó, các đế quốc
phương Tây tăng cường xâm nhập và xâu xé đất đai của đế quốc Ôxman.
Năm 1911, Ý xâm chiếm Tơripôlitani và Xirênaica (nay là nước Libi) là
những tỉnh cuối cùng của Thổ ở châu Phi. Phong trào đấu tranh của các dân
tộc ở Anbani, Maxêđoan, Yêmen, Xiri, Irắc… cuồn cuộn dâng lên càng
làm cho đế quốc Ôxman suy yếu. Trong cuộc chiến tranh Ban Căng lần thứ
nhất (1912-1913), Bungari, Xécbi, Môntênêgrô và Hy Lạp liên minh với
nhau đánh bại Thổ Nhĩ Kỳ. Hòa ước Luân Đôn năm 1913 buộc Thổ phải
rời bỏ toàn bộ đất đai ở châu Âu, trừ Ixtămbun. Đến sau cuộc chiến tranh
Ban Căng lần thứ hai (1913), lợi dụng sự tranh chấp giữa các nước trong
liên minh chống Thổ lần trước, Thổ Nhĩ Kỳ được một phần đất nhỏ ở phía
tây Ixtămbun và vùng Eđia.
Phái “Thổ Nhĩ Kỳ trẻ” đi theo khuynh hướng thân Đức, ngày càng lệ
thuộc nước ngoài. Đức âm mưu biến Thổ thành một chư hầu của mình về
tài chính và quân sự. Trong cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất, Thổ đứng
về phía Đức và bị thất bại. Năm 1918, Thổ bị liên minh Anh-Pháp đánh tơi
bời ở mặt trận Maxêđoan và Palextin, buộc phải ký hiệp ước đầu hàng
(tháng 10-1918). Trên thực tế, đế quốc Ôxman đã bị tan rã.
