vùng Ixtămbun nổi loạn dưới khẩu hiệu “khôi phục Hồi giáo” với sự giúp
đỡ của tăng lữ. Trước tình hình đó, ngày 13-4-1909, Ápđun Hamit II tiến
hành đảo chính phản cách mạng hòng lập lại chế độ cũ. Nhưng hoạt động
của y chỉ kéo dài được 2 tuần lễ. Quốc hội lật đổ Ấpđun Hamit II và đưa
Xuntan Metmet Rêsat V lên ngôi. Phái “Thổ Nhĩ Kỳ trẻ” thực sự nắm
quyền, đảm nhiệm các chức vụ nhà nước.
Tuy nhiên, chính phủ mới vẫn tiếp tục đi theo con đường phản động,
đàn áp phong trào công nhân và nông dân, thực hiện chính sách sô-vanh
chủ nghĩa đối với các dân tộc trong đế quốc Ôxman và tiếp tục đầu hàng
thế lực đế quốc bên ngoài, ủy ban “Thống nhất và Tiến bộ” được cải tổ
thành một chính đảng tư sản - địa chủ, không chỉ tách khỏi phong trào quần
chúng mà còn xa lìa cả tầng lớp tư sản dân tộc. Một trong những kẻ cầm
đầu là Enve Pasa, một người thân Đức đưa nền chính trị Thổ tiếp tục đi vào
con đường phản động.
3. Ý nghĩa lịch sử của cuộc cách mạng 1908
Cuộc cách mạng Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra đầu thế kỷ XX, trong hoàn cảnh
chế độ phong kiến trong nước ngày càng thối nát và thế lực đế quốc bên
ngoài đang từng bước nô dịch Thổ. Quần chúng nhân dân Thổ và các dân
tộc bị áp bức trong đế quốc Ôxman đấu tranh quyết liệt để tự giải phóng
khỏi nền quân chủ chuyên chế Ápđun Hamít II. Nhiệm vụ khách quan lúc
đó là tiến hành một cuộc cách mạng dân chủ tư sản. Nhưng những người
lãnh đạo cách mạng phái “Thổ Nhĩ Kỳ trẻ” chỉ dừng lại với yêu cầu khôi
phục hiến pháp 1876 và triệu tập nghị viện. Họ không tiến hành cách mạng
đến cùng, không phát động quần chúng, trái lại, sẵn sàng thỏa hiệp với
phong kiến và tư sản mại bản. Sau khi có địa vị trong chính quyền, phái
“Thổ Nhĩ Kỳ trẻ” tiếp tục đi vào con đường phản dân tộc, phản dân chủ,
tăng cường áp bức nhân dân và đầu hàng chủ nghĩa đế quốc phương Tây.
Cuộc cách mạng năm 1908 ở Thổ rõ ràng là một cuộc cách mạng lớp trên,
hết sức hạn chế, chỉ là “một thắng lợi nửa vời, thậm chí còn kém hơn thế
nữa”.
