B - BA TƯ (IRAN)
I. TÌNH HÌNH KINH TẾ CHÍNH TRỊ BA TƯ
VÀ PHONG TRÀO KHỎI NGHĨA “BA BÍT”
1. Tình hình kinh tế - chính trị của Ba Tư
Ba Tư là một trong những nước lớn ở miền Tây nam châu Á trong thời
kỳ trung cổ. Dưới triều đại Xêvêphít (thế kỷ XVI - XVII), Ba Tư đạt tới
mức hưng thịnh về kinh tế và văn hóa. Trong thế kỷ XVIII, sau khi đánh
đuổi người Ápganixtan (thống trị từ 1722 - 1730), Ba Tư giành được độc
lập và mở rộng đất đai sang các vùng Ápganixtan, Buha, Hiva Bắc Ấn Độ
và Ngoại Cápcadơ. Nhưng từ giữa thế kỷ XVIII, Ba Tư bước vào giai đoạn
suy tàn, biên giới thu hẹp, đất nước bị chia cắt làm nhiều mảnh. Chính
quyền các địa phương đều ở trong tay bọn quý tộc thân vương (Khan), có
quyền hành rất lớn như những công quốc tự trị. Giữa các “Khan”, luôn luôn
xảy ra những cuộc tranh chấp về đất đai và quyền lợi, làm cho Ba Tư ngày
càng suy yếu.
Đạo Hồi đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống của xã hội Ba
Tư. Các tòa án mang nhiều tính chất tôn giáo, xử án theo những quy định
khắt khe của nhà thờ Hồi giáo.
Nền kinh tế cơ bản của Ba Tư là nông nghiệp. Ruộng đất tập trung
trong tay nhà vua, các “Khan”, tầng lớp quý tộc và nhà thờ Hồi giáo. Nhiều
bộ lạc còn duy trì chế độ kinh tế du mục. Nông dân không có ruộng đất, bị
lệ thuộc vào địa chủ về tô tức, thuế má, các đảm phụ phong kiến và cả về
thân phận. Thu hoạch của nông dân bị chia làm 5 phần: ruộng đất, nước,
sức kéo, giống và nhân công, trong đó, người nông dân chỉ được hưởng
