ký nhiều hiệp ước nô dịch.
Trong nhiều vương quốc ở Mã Lai, việc khai mỏ thiếc đã có từ rất
sớm nhưng phần lớn do người Hoa tiến hành theo phương pháp giản đơn.
Những chủ người Hoa thuê đất của chúa phong kiến Mã Lai, phải nộp 10%
thu nhập cho Suntan, tuyển mộ những người nghèo đói từ miền Nam Trung
Quốc đến làm thuê.
Thực dân Anh quyết định giành bằng được quyền khai thác thiếc.
Năm 1874, quân Anh tấn công xâm lược Pêrắc và buộc Suntan Pêrắc ký
hiệp ước nô dịch. Căn cứ vào hiệp ước, Anh được phái một viên khâm sứ
bên cạnh Suntan nắm mọi việc giao dịch với nước ngoài và kiểm soát
nguồn thu nhập của Suntan. Suntan chỉ có quyền cai quản tôn giáo và các
nghi lễ mà thôi. Thực dân Anh trên thực tế đã nắm quyền ở Pêrắc, khống
chế toàn bộ chính trị và kinh tế ở Pêrắc. Dĩ nhiên quyền khai thác mỏ thiếc
lập tức chuyển giao từ tay chủ người Hoa sang tay thực dân Anh.
Phong trào chống Anh bùng nổ năm 1879, lan ra toàn vương quốc gây
nhiều khó khăn cho việc cai trị và bóc lột của thực dân Anh, giết chết viên
khâm sứ. Thực dân Anh điều lính từ Hương Cảng và Ấn Độ đến vùng khởi
nghĩa để đàn áp. Hàng ngàn thường dân bị chặt đầu. Tất cả người già, phụ
nữ, trẻ em đều bị giết. Công cuộc “khai hóa” của người Anh đối với Mã Lai
thấm đỏ máu người dân vô tội.
Ở Sêlango cũng xẩy ra tình hình tương tự. Năm 1874, thực dân Anh
mượn cớ bảo vệ thuyền buôn khỏi bị cướp đã đổ bộ vào Sêlangơ, buộc
Suntan ký hiệp ước tương tự như Pêrắc. Nhưng nhân dân Sêlango không
khuất phục, đã tiến hành kháng chiến kiên cường. Nghĩa quân lợi dụng điều
kiện thiên nhiên, rừng, núi, địa hình quen thuộc để duy trì cuộc chiến tranh
du kích trong thời gian khá làu. Thực dân Anh khốn đốn trong nhiều năm,
gọi đó là cuộc chiến tranh “khủng khiếp”.
Thực dân Anh ỷ vào ưu thế kỹ thuật, chiếm Sêlango. Nghĩa quân và
đông đảo nhân dân Sêlango vì không chịu sống dưới ách nô lệ nhục nhã đã
lánh nạn sang vương quốc Sungây Ugiông. Suntan của vương quốc này là
