4. SỰ VẬN ĐỘNG, TƯƠNG TÁC CỦA LỢI
THẾ QUỐC GIA
Trong chương trước, tôi đã miêu tả cách thức các nhân tố quyết định lợi
thế cạnh tranh một cách riêng lẻ và phối hợp, đóng góp hay làm suy giảm
lợi thế quốc gia. Ảnh hưởng của mỗi nhân tố phụ thuộc vào trạng thái của
các nhân tố khác. Chẳng hạn, khách hàng nội địa khó tính sẽ không kéo
theo sự ra đời những sản phẩm tiên tiến, trừ khi chất lượng nguồn nhân lực
cho phép các công ty đáp ứng nhu cầu khách hàng. Những nhân tố quyết
định lợi thế cạnh tranh quốc gia tạo nên một hệ thống phức tạp, qua đó
nhiều đặc trưng quốc gia tác động đến thành công trong cạnh tranh. Nhưng
hệ thống này là một hệ thống động, trong đó mỗi nhân tố lại tác động tới
các nhân tố khác. Lợi thế cạnh tranh bền vững trong một ngành là kết quả
của sự tương tác giữa những lợi thế trong nhiều lĩnh vực, tạo ra một môi
trường mà các đối thủ cạnh tranh nước ngoài khó mà có được. Hệ thống
quốc gia cũng quan trọng như, hoặc quan trọng hơn, là những bộ phận
riêng lẻ.
Mục đích của tôi ở đây là chỉ ra cách thức các nhân tố riêng lẻ kết hợp
với nhau thành một một hệ thống động. Tôi sẽ bắt đầu bằng việc miêu tả
cách thức mỗi nhân tố chịu tác động bởi các nhân tố khác. Hai nhân tố -
cạnh tranh nội địa và sự tập trung ngành về địa lý – đặc biệt có sức mạnh to
lớn để biến “hình thoi” thành một hệ thống, bởi vì cạnh tranh nội địa thúc
đẩy cải tiến toàn bộ “hình thoi” quốc gia còn sự tập trung địa lý khuyếch
đại sự tương tác trong “hình thoi”.
Một hệ quả của hệ thống nhân tố là những ngành công nghiệp cạnh tranh
của một nước không lan tỏa đều khắp nền kinh tế mà liên hệ với nhau
thông qua cái mà tôi gọi là tổ hợp bao gồm các ngành liên quan dưới nhiều
hình thức. Chẳng hạn, ở Ý, hơn 40% tổng sản lượng xuất khẩu là từ các tổ
hợp ngành liên quan tới thực phẩm, thời trang hoặc nhà cửa. Ở Thụy Điển,
