dương vị, trái hẳn lẽ thường"; Việt giám thông khảo tổng luận chê Chiêu
Hoàng là "Vua đàn bà vì thế không gánh vác nổi cơ nghiệp..." Còn trong
dân gian đặt ra câu: "Tộ truyền bát diệp, diệp lạc âm sinh" nghĩa là: truyền
được 8 lá, lá rụng xuống rồi âm khí sinh ra, ý nói nhà Lý truyền ngôi được
đời rồi mất ngôi vì có vua đàn bà.
*Một việc xưa nay chưa từng có trong lịch sử là năm Mậu Ngọ (1258)
Lý Chiêu Hoàng trở thành "phần thưởng" ban cho tướng có công. Chồng cũ
của bà là Trần Thái Tông xét thấy tướng Lê Tần có công đầu trong cuộc
kháng chiến chống quân Mông Cổ nên đã cho ban quốc tính, đổi tên là Lê
Phụ Trần và đem Chiêu Hoàng gả cho vị tướng này coi như là một phần
thưởng đặc biệt.
*Lý Chiêu Hoàng lấy Lê Tần khi đã 40 tuổi nhưng từ đó cuộc đời bà mới
thực sự có hạnh phúc; bà đã sinh ra được 2 người con, con trai là Lê Tông,
con gái là Ngọc Khuê. Một điều thú vị là Lê Tông (còn có tên khác là Lê
Phụ Hiền) sau này được ban quốc tính (họ vua) và đổi tên thành Trần Bình
Trọng, một danh tướng nổi tiếng với câu nói bất hủ: "Ta thà làm quỷ nước
Nam còn hơn làm vương đất Bắc", ông còn là phò mã triều Trần, được vua
Trần Thái Tông gả công chúa Thụy Bảo làm vợ. Còn Ngọc Khuê sau này
được gả cho Trạng nguyên Trần Cố (đỗ khoa thi năm Bính Dần 1266).
*Lý Chiêu Hoàng là người duy nhất trong lịch sử trải qua 6 danh vị suốt
cả cuộc đời thăng trầm: 1. Công chúa nhà Lý, 2. Thái tử, 3. Nữ hoàng, 4.
Hoàng hậu, 5. Công chúa nhà Trần, 6. Phu nhân tướng quân.
*Lý Chiêu Hoàng mất ngày 23 tháng 9 năm Mậu Dầu (1278) thọ 60 tuổi;
điều đặc biệt kỳ lạ là khi đó tóc bà vẫn đen nhánh, môi đỏ như tô son, đôi
má vẫn một màu hồng đào.
*Lịch sử ghi chép về Lý Chiêu Hoàng với nỗi niềm bi kịch mà không
nêu rõ công lao gì trong hơn 1 năm ở ngôi của bà. Thế nhưng trong nhân
dân nhiều nơi rất trân trọng tôn bà làm Thành hoàng vì đã giúp dân xây
