Nếu chúng ta giả sử có một tình trạng dự kiến tiếp tục tồn tại trong một khoảng thời gian vừa đủ để cho số
nhân công làm việc khá đầy đủ đến nỗi nói chung không có nhân công nào còn thừa nếu tình trạng dự kiến mới
vẫn tồn tại; thì mức nhân công ổn định đạt được như vậy có thể gọi là mức việc làm dài hạn
, tương ứng với tình
trạng dự kiến đó. Từ đó người ta thấy mặc dầu dự kiến có thể thường xuyên thay đổi, do đó mức việc làm thực sự
không bao giờ có đủ thời gian để đạt tới mức việc làm dài hạn tương ứng với tình trạng dự kiến hiện tại, nhưng
mỗi tình trạng dự kiến có một mức việc làm dài hạn tương ứng nhất định.
Trước hết, chúng ta hãy xem xét quá trình chuyển tiếp đến một vị trí dài hạn do có sự thay đổi về dự kiến, khi
sự thay đổi như vậy không hề bị rối loạn hay bị gián đoạn bởi một sự thay đổi nào nữa về dự kiến. Trước hết,
chúng ta sẽ giả định rằng sự thay đổi có một tính chất làm cho mức việc làm dài hạn mới nhiều hơn mức cũ. Ngày
nay, thường thường chỉ có mức đầu vào mới bị ảnh hưởng khá nhiều lúc ban đầu, tức là khối lượng công việc ở
những giai đoạn đầu tiên của các quá trình sản xuất mới sẽ bị ảnh hưởng trong khi đó sản lượng các hàng tiêu
dùng và số lượng các hàng tiêu dùng và số việc làm ở các giai đoạn cuối của quy trình, mà đã được bắt đầu trước
khi có sự thay đổi, sẽ vẫn được duy trì giống như trước. Chừng nào còn tồn kho một số bán thành phẩm, kết luận
này có thể thay đổi; mặc dù có thể vẫn đúng là sự tăng mức việc làm ban đầu sẽ là vừa phải. Tuy nhiên, với thời
gian trôi qua, số việc làm sẽ dần dần tăng. Ngoài ra, còn dễ dàng nhận thấy các điều kiện làm cho mức việc làm ở
một giai đoạn nào đó sẽ tăng đến một mức cao hơn mức việc làm dài hạn mới. Vì quá trình tích luỹ vốn để thoả
mãn tình trạng dự kiến mới có thể đưa tới tình trạng có nhiều việc làm hơn và tới mức tiêu dùng hiện tại cao hơn
là khi đạt tới tình trạng dài hạn. Như vậy, sự thay đổi về dự kiến có thể đưa tới sự tăng dần mức việc làm lên đến
mức cao nhất và sau đó lại tụt xuống dần tới mức dài hạn mới. Việc giống như thế có thể xảy ra ngay cả khi mức
dài hạn mới cũng giống như mức cũ, nếu sự thay đổi đó là sự thay đổi theo hướng tiêu dùng, và việc đó khiến cho
một số quá trình sản xuất hiện có và các trang thiết bị có liên quan trở nên lỗi thời. Hay như trường hợp nếu mức
việc làm dài hạn mới thấp hơn mức cũ, thì mức việc làm trong giai đoạn chuyển tiếp có thể hạ xuống trong một
thời gian thấp hơn mức việc làm dài hạn mới có thể tiến tới. Như vậy, một sự thay đổi đơn thuần trong dự kiến
cũng có thể gây ra một giao động tương tự như một vận động theo chu kỳ trong quá trình tắt dần. Chính những
vận động loại này tôi đã có dịp bàn đến trong Luận trình về tiền tệ của tôi có liên quan đến việc tăng thêm hoặc
giảm bớt các khoản dự trữ về vốn luân chuyển và vốn dễ chuyển hoán là hậu quả tất nhiên của sự thay đổi.
Một quá trình chuyển tiếp liên tục, như nói trên đây, tiến đến một tình trạng dài hạn mới có thể khá phức tạp
về mặt chi tiết thực hiện. Nhưng tiến trình thực tế của các sự kiện còn phức tạp hơn. Do tình trạng dự kiến luôn
luôn phải thay đổi, cho nên một dự kiến mới được hình thành và chồng chéo lên dự kiến cũ trước khi sự thay đổi
trước đó mất hết tác dụng. Việc đó khiến cho bộ máy kinh tế vào bất kỳ lúc nào cũng bị tràn ngập bởi những hoạt
động chồng chéo lên nhau do hậu quả của những tình trạng dự kiến khác nhau trong quá khứ gây nên.
II
Điều này buộc chúng ta phải bàn đến vấn đề này vì mục đích trước mắt của chúng ta. Thật rõ ràng qua phần
trình bày trên đây là mức việc làm bất kỳ lúc nào cũng tuỳ thuộc ở mức độ nào đó không những vào tình trạng dự
kiến hiện tại mà còn tuỳ thuộc vào các tình trạng dự kiến đã có trong quá khứ. Tuy nhiên, những dự kiến trong quá
khứ, mà chưa mất hết tác dụng của chúng, vẫn còn thể hiện trong số trang thiết bị dùng cho sản xuất hiện tại mà
nghiệp chủ phải dựa vào đó để có những quyết định phù hợp cho ngày nay. Những dự kiến đó chỉ ảnh hưởng tới
những quyết định của nghiệp chủ trong chừng mực chúng còn được thể hiện như thế mà thôi. Tuy thế, bất chấp
những ảnh hưởng trên, chúng ta có thể nói một cách chính xác rằng mức việc làm ngày hôm nay bị chi phối bởi
các dự kiến hiện nay cùng với số trang thiết bị sản xuất của ngày nay.
Dĩ nhiên, việc tham khảo các dự kiến dài hạn hiện nay là điều khó tránh nổi. Nhưng thường có thể bỏ không
tham khảo các dự kiến ngắn hạn, vì trên thực tế, quá trình sửa đổi các dự kiến ngắn hạn diễn biến dần dần và liên
tục, dưới ánh sáng của những kết quả đã được thực hiện, thành thử các kết quả mong đợi và các kết quả được thực
hiện thâm nhập vào nhau, chồng chéo lên nhau về mặt ảnh hưởng của chúng. Vì mặc dù sản lượng và việc làm
được quyết định bởi những dự kiến ngắn hạn của nhà sản xuất chứ không phải bởi những kết quả trong quá khứ,
