40. Tản Viên sơn thần
Núi Tản Viên thuộc về huyện Phúc Lộc (bây giờ là huyện Phúc Thọ, tỉnh Sơn Tây), có ba tầng cao chót vót, hình như cái tán, cho nên
gọi là núi Tản Viên.
Tục truyền thần núi ấy khi xưa là dòng dõi vua Lạc Long. Nhà nghèo, vào rừng kiếm củi, chặt một cây cổ thụ, hôm sau lại có sao Thái
Bạch xuống cứu cây ấy sống lại, rồi cho ngài một cái gậy, và dặn rằng: “Gậy này có phép cứu được bách bệnh cho người ta, hễ ai ốm
đau, chỉ cần gậy gõ vào chỗ đau là k hỏi, vậy ta cho ngươi để cứu dân độ thế.” Ông ấy nhận cái gậy, từ đấy bỏ nghề kiếm củi, đi chữa
bệnh cho người đau. Có một hôm, đi qua bờ sông thấy lũ trẻ chăn trâu, đánh chết một con rắn. Ông ấy trông trên đầu con rắn có chữ
vương, biết là rắn lạ, mới cầm gậy gõ vào đầu rắn, thì con rắn ấy sống lại, bò xuống sông mà đi mất.
Được vài hôm, bỗng có một người con giai, đem đồ vàng, ngọc, châu báu đến nói rằng:
- Thưa ông, tôi là Tiểu long hầu, con vua Long vương bể Nam. Bữa trước tôi đi chơi trên trần, chẳng may bị bọn trẻ con đánh chết, nhờ
có ông cứu cho mới được sống, vậy tôi có của này đến tạ ơn ông.
Ông ấy nhất định không lấy, Tiểu long hầu mới cố mời ông ấy xuống chơi dưới bể, đưa ra một cái ống linh tê, để ông ấy rẽ nước đi
xuống. Long vương thấy ngài xuống chơi, lấy làm mừng lắm, mở tiệc thết đãi ba ngày, rồi đưa tiễn những của quí lạ, ông ấy cũng nhất
định không lấy gì cả, Long vương mới biếu một quyển sách ước, ông ấy nhận sách đem về, giở ra xem, muốn ước phép nào cũng được.
Từ bấy giờ cứu được cho dân nhiều lắm, mà các phép thần thông biến hóa, không thần thánh nào theo kịp.
Khi ngài đã thành thần rồi, đi qua cửa bể Thần Phù lên mạn ngược, tìm chỗ nào cao ráo, phong quang, và được thói dân thuần hậu thì
mới ở. Khi đến Thăng Long, xem dân tình ăn ở phù hoa, không bằng lòng mới bỏ mà lên huyện Phúc Lộc, thấy chỗ ấy có núi Tản Viên, ba
từng núi xòa xòa, hình như cái tán, phong cảnh vui vẻ, thần mới hóa phép làm một con đường về phía Nam núi, thẳng tự bến Phan Tân
đến Tản Viên. Đường qua cánh đồng làng Vệ Đỗng và làng Nham Toàn, hóa phép hiện ra lâu đài để nghỉ ngơi. Lại qua cánh đồng Thạch
Bạn, Vân Mông, rồi lên mãi từng núi cao nhất để ở.
Thần tự khi ở núi ấy, thường thường ra chơi sông Tiểu Hoàng xem cá. Chỗ nào có phong cảnh đẹp cũng đến chơi. Chơi đến đâu lại
hiện ra đền đài đến đấy để nghỉ ngơi. Các làng trông thấy chỗ nào có dấu đền đài, thì lại lập đình miếu để thờ.
Bấy giờ vua Hùng Vương có người con gái tên là Mị Nương, nhan sắc rất đẹp, thần núi và vua thủy cùng hỏi xin lấy làm vợ. Vua Hùng
Vương nói rằng:
- Một thuyền quyên không có lẽ sánh được hai anh hùng, vậy thì ngày mai, ai đem được đủ đồ lễ đến trước thì ta gả cho.
Sáng ngày mai, thần Tản Viên đem những đồ vàng bạc châu báu, cùng các giống chim quí thú lạ lại dâng.
Vua Hùng Vương y ước
gả cho, thần mới đón nàng Mị Nương về ở trên đỉnh núi Tản Viên.
