CHƯƠNG I
QUYỀN BÌNH ĐẲNG TỰ NHIÊN TẠO RA CHO CON
NGƯỜI SỰ THÍCH THÚ ĐỐI VỚI NHỮNG THIẾT CHẾ
TỰ DO
Quyền bình đẳng, là cái khiến cho mọi con người độc lập đối với nhau,
cũng làm cho họ tiêm nhiễm thói quen và thị hiếu chỉ làm mọi điều theo ý
mình. Cái tính độc lập hoàn toàn này được họ thụ hưởng liên tục khi đối đãi
với những con người bằng vai phải lứa và trong cuộc sống riêng tư; cũng
khiến họ quen nhìn mọi quyền uy bằng con mắt không hài lòng, và liền đó
cũng gợi ngay cho họ cái tinh thần và lòng thiết tha với tự do chính trị. Thế
là những con người sống vào thời đó liền bước theo một đường dốc trượt tự
nhiên dẫn họ tới các thiết chế tự do. Ta lấy ngẫu nhiên một trong nhiều thí
dụ. Ta hãy cùng lội ngược về những bản năng ở nguồn của họ, và ta sẽ thấy
ngay điều này: trong vô số các kiểu chính quyền, cái chính quyền được họ
đẻ ra trước hết và lại được họ săm soi nhiều hơn hết là cái chính quyền do
họ chọn bầu ra người đứng đầu và các hành động của ông này chịu sự kiểm
soát của họ.
Trong tất cả những tác động về chính trị do quyền bình đẳng tạo ra, chính
lòng thiết tha với sự độc lập này là cái dễ nhìn thấy hơn cả và những óc nhút
nhát thì e sợ nó hơn cả, và ta không thể quả quyết rằng những người nhút
nhát kia tuyệt đối sai khi họ hành động như thế, bởi vì sự lộn xộn vô chính
phủ còn có những nét kinh hoàng hơn nữa tại các quốc gia dân chủ hơn bất
kì quốc gia nào khác. Do chỗ các công dân chẳng thể nào tác động lẫn nhau,
nên khi họ không có nữa cái chính quyền quốc gia đủ sức duy trì họ ở yên vị
trí của từng người, thì dường như khi đó sự lộn xộn lên tới đỉnh cao, và khi
