tư duy và cảm nhận của người Mĩ. Có thể dùng nhiều loại nguyên nhân và là
những nguyên nhân khác hẳn với thực tế về sự bình đẳng có thể bắt gặp ở
châu Âu, và như thế cũng đủ để lí giải một phần lớn những điều xảy ra ở đây
[tại châu Âu].
Tôi thừa nhận là có tồn tại tất cả những nguyên nhân khác nhau đó cũng
như sức mạnh của chúng, nhưng chủ đề của tôi lại không đụng tới chúng.
Tôi không có ý định chỉ ra cái lí do tại sao của mọi thiên hướng và tư tưởng
của chúng ta; tôi chỉ muốn chỉ rõ sự bình đẳng đã biến cải những thiên
hướng và tư tưởng đó ra sao và biến cải chúng ở những chỗ nào.
Hẳn bạn đọc sẽ thấy ngạc nhiên vì, vốn dĩ tôi giữ lập trường vững chắc
cho rằng cuộc cách mạng dân chủ mà chúng ta chứng kiến là một sự kiện
không gì cưỡng lại nổi, mà khôn ngoan ra thì ta không nên chống lại và
cũng đừng hòng chống lại nó, thế mà trong cuốn sách này thỉnh thoảng lại
thấy tôi nói những lời nghiêm khắc đến thế về những xã hội dân chủ được
cuộc cách mạng dân chủ đó xây dựng nên.
Tôi sẽ trả lời đơn giản rằng chính vì tôi không hề là kẻ thù địch với nền
dân trị nên tôi muốn cư xử thành thực với nó.
Con người chẳng nhận được sự thật từ kẻ thù của họ, và bạn bè thì lại
cũng ít khi đem sự thật đến cho họ; chính vì lí do ấy mà tôi phải nói sự thật
đó ra.
Tôi nghĩ rằng có rất nhiều người sẽ đảm nhận nhiệm vụ nói to lên cho mọi
người về những điều tốt đẹp mới mẻ mà sự bình đẳng hứa hẹn đem lại cho
con người, nhưng ít người dám sớm chỉ ra những tai hoạ mà sự bình đẳng ấy
đe doạ con người. Mắt tôi hướng về chính những tai hoạ đó, và khi nào tin
chắc là mình đã nhìn thấy chúng rõ ràng, tôi không vì hèn nhát mà lại phải
giữ mồm giữ miệng.
Tôi hi vọng bạn đọc, trong tập II của công trình này, sẽ bắt gặp lại cái thái
độ không thiên kiến từng bắt gặp trong tập I. Đứng giữa những ý kiến, quan
điểm mâu thuẫn nhau đang chia rẽ mọi người, tôi gắng sức tạm gạt khỏi đầu
óc mình những cảm tình ủng hộ hoặc những bản năng đối nghịch với từng
