Tại nhiều hội Xuân tại vùng quan họ, ngoài các cuộc vui như đánh đu,
đánh cờ... còn có treo giải hát quan họ. Thường có ba giải, và giải thưởng
thường gồm trà, pháo, khăn điêu, đôi khi có thêm tiền.
Giải quan họ được treo suốt ngày hội để các bọn quan họ các nơi có thì
giờ tới dự.
Hát quan họ giải, thường hát ở nhà tả vu, hữu mạc Đình làng.
Giải thưởng đặt ở trên một án thư, hai bên là hai chiếc tràng kỷ, dành cho
hai bên nam nữ dự giải.
Trên án thư, về mé bên nữ có úp mười chiếc chén và phía bên nam có
sáu chiếc. Mỗi khi bên nào thua, bị lấy đi một chiếc chén. Như vậy,
muốn thắng, bên nam phải thắng bên nữ mười câu, còn bên nữ chỉ cần
thắng bên nam sáu câu là được. Hát được một bọn chưa phải là được, có
thể có những bọn khác vào tranh tài. Bọn thắng phải làm sao giữ giải
trong suốt thời gian ấn định của hội làng có khi một hai ngày, có khi ba
ngày.
Đôi bên hát giải dưới sự trọng tài của một người cầm trịch. Người cầm
trịch là một người hát giỏi biết nhiều giọng, có thể hát lại được những
câu hát sai của bên thua. Muốn vào dự giải, bọn dự thi phải hát qua đủ
năm giọng trên cho người cầm trịch nghe. Không hát đủ năm giọng trên
không được dự hát giải.
Hát giải quan họ cần phải hát đối nghĩa là bên hát trước hát một câu bên
hát sau phải có một câu đối lại, phải đối cả ý lẫn giọng, sai ý hoặc sai
giọng đều không được. Khi đối giọng phải đối đủ những mạch đệm câu
như ý a, tình tang tính, hự răng ới hư. Thí dụ:
Ngồi rằng ngồi tựa có mấy vườn ới ha hạ đào.
Những mạch đệm câu có mấy, ới ha hạ, cần phải được nhắc lại trong
câu hát đối.
