mạng. Từ năm 1929, sau ý kiến Stalin cho rằng Chạy trốn là một hiện tượng
chống Xô Viết, hầu hết các vở kịch của Bulgakov bị cấm diễn. Sách của ông
không được in, người quen lánh dần, tiền hết, không có việc làm, muốn xin
làm người gác cổng cũng chẳng ai dám nhận. Trong cảnh cùng quẫn đó,
ngày 28 tháng 3 năm 1930, M. Bulgakov gửi cho Chính phủ Xô Viết một lá
thư: “… Tôi xin Chính phủ Liên Xô lưu ý rằng tôi không phải là một nhà
hoạt động chính trị, mà là một nhà văn, toàn bộ sản phẩm của tôi, tôi đã trao
cho sân khấu Xô Viết (…) Tôi xin lưu ý rằng, không được viết đối với tôi có
nghĩa là bị chôn sống (…) Nếu những gì tôi viết không đủ sức thuyết phục
và tôi buộc phải chung thân im lặng ở Liên Xô, tôi đề nghị Chính phủ Xô
Viết cho tôi việc làm theo nghề nghiệp ở nhà hát với tư cách đạo diễn (…)
Nếu không được làm đạo diễn, tôi xin làm diễn viên đóng vai phụ. Nếu làm
diễn viên phụ cũng không được, tôi xin làm công nhân sân khấu…”
Trong bức thư này nhà văn thông báo rằng cuốn tiểu thuyết vừa được
bắt đầu viết về quỷ Satan (tức Nghệ Nhân và Margarita sau này) đã bị huỷ,
và hứa từ nay ông sẽ im lặng, không viết nữa.
Hai mươi ngày sau, 18 tháng 4 năm 1930, tức là bốn ngày sau khi thiên
tài V. Maiakovxki bắn vào đầu tự tử để lại bài thơ tuyệt mệnh và bức chúc
thư Gửi đồng chí Chính phủ, Stalin đích thân gọi điện cho M. Bulgakov.
Tổng bí thư trung ương Ðảng hứa giúp đỡ nhà văn, hẹn sẽ trực tiếp gặp nói
chuyện với ông. Khẩu súng lục đã chuẩn bị sẵn trong ngăn kéo, Bulgakov
đem vứt xuống hồ ở công viên Novodevitre. Mấy ngày sau ông được nhận
vào làm đạo diễn ở Nhà hát Nghệ thuật Moskva.
Quan hệ giữa Bulgakov và Stalin cũng như quan hệ của Stalin với
những nhà văn Xô Viết thời đó như Solokhov, Phadeev, Akhmatova,
Platonov, Mandelstam, Pasterak… là một đề tài đặc biệt và sẽ được tiếp tục
làm sáng tỏ. Stalin rất quan tâm đến những sáng tác của M. Bulgakov. Theo
tài liệu lưu trữ của Nhà hát Nghệ thuật Moskva, Stalin đã xem Những ngày
của anh em Turbin 15 lần, xem duyệt Căn hộ của Dôia không ít hơn 8 lần.
Stalin đánh giá Những ngày của anh em Turbin đã chứng minh sự phá sản
của phong trào Bạch vệ, còn về vở Chạy trốn thì gợi ý nó có thể được diễn
