nếu tác giả viết thêm một vài cảnh để làm rõ nguyên nhân thất bại của phe
Bạch vệ. Nhưng nhà văn giữ lập trường nghệ thuật của mình, và Chạy trốn
sau ba chục năm mới bắt đầu được dựng, được in thành sách, được quay
phim…
M. Bulgakov chờ đợi và đặt nhiều hi vọng vào cuộc gặp gỡ với Stalin,
nhưng nó đã không bao giờ diễn ra. Ngày 30 tháng 5 năm 1931, Bulgakov
viết tiếp một bức thư để gửi Tổng bí thư trung ương Ðảng Stalin. Bức thư
viết: “Tôi xin thông báo rằng, sau một năm rưỡi im lặng, trong tôi có những
dự định mới lại bùng lên với một sức mạnh không thể kìm nổi, những dự
định đó rộng lớn và mãnh liệt, tôi xin Chính phủ tạo điều kiện cho tôi thực
hiện chúng (…) Tôi có những dự định, nhưng không có sức lực, không có
những điều kiện cần thiết để làm việc”.
Nhà văn tự gọi mình là “con sói văn học duy nhất trên văn đàn Nga”
(…) “Người ta khuyên tôi nên nhuộm lông đi. Một lời khuyên vô nghĩa. Sói
dù có nhuộm, có cắt lông đi thì nó vẫn không thể nào giống với chó cảnh
nuôi nhà được”.
“Người ta đối xử với tôi như đối với một con sói. Và đã nhiều năm
nay người ta săn đuổi tôi như săn đuổi một con thú bị bắt nhốt vào
trong khoảng sân rào kín theo các nguyên tắc của một cuộc đầu độc văn
học.
Tôi không căm giận, nhưng tôi rất mệt, và cuối năm 1929 thì tôi
gục. Bởi vì con thú cũng có thể mệt lắm chứ.
Con thú đã tuyên bố rằng nó không phải là sói nữa, không phải là
nhà văn nữa. Từ bỏ nghề nghiệp của mình. Im lặng. Ðiều đó, xin nói
thẳng ra, là hèn nhát.
Không có một nhà văn nào lại có thể im lặng được. Nếu anh ta im
lặng, thì có nghĩa đó không phải là nhà văn chân chính.
Còn nếu nhà văn chân chính mà im lặng thì anh ta sẽ chết”.
Những lời trên của M. Bulgakov nói lên cốt lõi quan niệm của ông về
thiên chức của nhà văn, điều sau này ông đã thể hiện đầy đủ và trọn vẹn qua
hình tượng Nghệ Nhân trong cuốn tiểu thuyết lớn nhất của mình. Cho đến
