40
NHỮNG NHÀ TIÊN TRI DỎM
Ảo tưởng dự báo
“F
acebook sẽ trở thành kênh giải trí hàng đầu trong vòng ba năm.”
“Bắc Hàn sẽ thay đổi chế độ trong vòng hai năm.”
“Pháp sẽ nếm trái đắng vì rượu Argentina được dự báo chiếm lĩnh thị
trường.”
“Đồng euro khả năng sẽ xuống giá.”
“Bay giá rẻ lên vũ trụ vào năm 2025.”
“Không còn dầu thô sau mười lăm năm nữa.”
Mỗi ngày, các chuyên gia đổ ụp hàng loạt dự báo lên đầu chúng ta, nhưng
chúng đáng tin đến mức nào? Cho tôi vài năm trước, chẳng ai buồn kiểm
chứng. Thế rồi Philip Tetlock xuất hiện. Trong mười năm, ông này đánh giá
28.361 dự đoán từ 284 người tự nhận là chuyên gia. Kết quả: xét theo mức
độ chính xác thì các chuyên gia chỉ làm việc tốt hơn một chút xíu so với một
cái máy dự báo ngẫu nhiên. Mỉa mai thay, các cục cưng của truyền thông lại
là những người kém hiệu quả nhất; và trong số họ, những kẻ kém nhất chính
là các nhà tiên tri dự báo về sự diệt vong và tan rã. Những dự báo hoang
đường đó bao gồm sự sụp đổ của Canada, Nigeria, Trung Quốc, Ấn Độ,
Indonesia, Nam Phi, Bỉ và châu Âu. Không một quốc gia nào trong số đó bị
hủy diệt hết.
“Có hai loại người dự báo: loại không biết gì, và loại không biết rằng họ
không biết gì,” nhà kinh tế học trường Harvard John Kenneth Galbraith từng
viết. Chỉ vì câu nói đó mà ông bị cả ngành ghét bỏ. Nhà quản lý quỹ Peter
