dừng đèn đỏ. Nếu bạn vẫn không cảm thấy hợp lý, hãy thử hình dung bạn
đang chạy gần bằng tốc độ ánh sáng. Trong trường hợp này, bạn sẽ dành ra
99,99% thời gian (không phải 10%) của chuyến đi cho việc chờ đợi và chửi
rủa trước những cột đèn đỏ cho mà xem.
Bất cứ khi nào chúng ta than phiền về vận xui, chúng ta cần phải dè
chừng cái gọi là thiên kiến tự chọn bản thân. Các ông bạn của tôi thường
than vãn về việc họ có quá ít bạn bè là phụ nữ, trong khi mấy cô bạn thì lại
than rằng mình quen quá ít đàn ông. Chuyện này chẳng liên quan gì đến sự
xui xẻo cả: chính những kẻ than phiền góp phần làm nên sự thiên lệch đó.
Một người đàn ông có khả năng cao sẽ làm việc trong một ngành đàn ông
chiếm phần đông. Và phụ nữ cũng như vậy. Còn xét phạm vi lớn hơn: nếu
như bạn sống trong một thành phố có số lượng đàn ông hoặc phụ nữ áp đảo
(ví dụ như Trung Quốc hoặc Nga), bạn có khả năng đang ở trong nhóm áp
đảo kia và vì thế mà cảm thấy bất công. Trong các cuộc bầu cử, có khả năng
cao bạn sẽ chọn đảng lớn nhất. Trong chuyện bỏ phiếu, thì bạn gần như là sẽ
bỏ phiếu theo phe của số đông thắng cuộc.
Thiên kiến tự chọn bản thân là chuyện phổ biến. Các nhà phân phối sản
phẩm đôi khi cũng bị rơi vào cái bẫy này: để phân tích xem khách hàng đánh
giá bản tin điện tử của mình ra sao, họ gửi đi các bảng câu hỏi khảo sát.
Đáng tiếc là, phương pháp này chỉ tiếp cận được đúng một nhóm khách
hàng: những người đăng ký theo dõi bản tin vốn đã hài lòng sẵn, có thời
gian trả lời, và chưa hề hủy bỏ theo dõi. Những người khác thì chẳng hề
tham gia vào khảo sát. Kết quả: có khảo sát cũng bằng không.
Cách đây không lâu, một người bạn của tôi thậm chí còn nhận xét rằng
việc anh ta - phải, chính anh ta! - tồn tại gần giống như một điều kỳ diệu.
Lại một nạn nhân kinh điển của thiên kiến tự chọn bản thân. Chỉ có một
người đang sống mới có thể nói ra một lời như vậy. Những kẻ sống vật vờ
thậm chí còn chẳng nghĩ mấy đến chuyện mình có tồn tại hay không. Thế
nhưng có đến ít nhất một tá những cuốn sách của các triết gia hình thành từ
ảo tưởng này, khi mà hết năm này đến năm khác họ tỏ ra kinh ngạc vì sự
phát triển của ngôn ngữ. Dù tôi quả có đồng cảm với họ, thì điều đó cũng
