doanh quân Nguyên đóng ở Thăng Long. Quân ta bao vây chặt mấy
vòng trùng điệp; ngày đêm tấn công dữ dội.
Thoát Hoan và tên nguyên soái giặc A Lý Hải Nha phải thân ra đốc
thúc quân sĩ cố sống cố chết chống đỡ. Chúng tung hết lực lượng
thiện chiến nhất là các đoàn kị binh Mông Cổ lừng danh vào trận
đánh, mong đẩy lùi được quân Đại Việt. Nhưng Thăng Long đầy
những ao hồ sông lạch và những rừng cây um tùm, chứ đâu phải là
thảo nguyên đồng cỏ, để cho “trăm quân kị quay vòng, có thể bọc
được vạn người; nghìn quân kị tản ra có thể dài đến trăm dặm... hoặc
tụ hoặc tán, hoặc hiện hoặc ẩn, đến: như trên trời rơi xuống, đi: như
chớp giật...!” Thời oanh liệt đó của kị binh A Lý Hải Nha, viên công
thần đứng vào hàng thứ ba của triều Nguyên, kẻ đã từng làm mưa
làm gió một thời ở Nam Tống: hạ Phàn Thành, Tương Dương, Ngạc
Châu, Giang Lăng; khuất phục 20 châu ở miền Nam trong đó có Ung
Châu, Khâm Châu, Liêm Châu và chiếm cả đảo Hải Nam... thời đó,
nay A Lý Hải Nha đâu còn thấy! Quân kị của A Lý Hải Nha đã không
thể xông xáo tung hoành, lại bị vây đánh ráo riết nên chỉ chuốc thêm
thất bại. Đã thế, tướng Trần là Trung Thành Vương lại đem binh
thuyền đánh vào Giang Khẩu
mưu cắt đường rút lui qua sông
Hồng của quân Nguyên. Tướng giặc là Thiên hộ Mã Vinh phải liều
chết kháng cự, nhưng tình hình vẫn rất khốn đốn. Quân Đại Việt
càng đánh càng hăng. Quân bộ, quân thuỷ của triều đình do chính
Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải chỉ huy có Hoài Văn Hầu
Trần Quốc Toản và nhiều danh tướng khác dưới cờ.
Lại thêm dân binh các lộ do Trần Thông, Nguyễn Khả Lạp, Nguyễn
Truyền cũng kéo về để giải phóng Thăng Long. Quân các lộ, quân
các vương hầu và dân quân, người đông như kiến, gươm giáo sáng
loà, cảnh tượng thật hùng vĩ, thật ứng với lời thơ của Phạm Ngũ Lão:
Ba quân tì hổ khí thôn ngưu
(Ba quân như hùm beo, khí thế dường như muốn nuốt cả trâu)
