NGHÌN XƯA VĂN HIẾN - TẬP 3 - Trang 234

thế nào để tạo cho mình được một sự thống nhất và giữ vững được sự độc
đáo của nó? Ngay từ thế kỷ thứ V TCN, Trung Quốc đã xâm lược Việt
Nam. Nhưng ngay từ thế kỷ thứ I CN, năm 40, người Việt Nam đã nổi dậy
dưới sự lãnh đạo của hai chị em Bà Trưng là Trưng Trắc và Trưng Nhị và
quân Tàu đã bị đuổi ra ngoài bờ cõi. Sau cuộc khởi nghĩa thắng lợi này,
hoàng đế Trung Quốc phái tướng Mã Viện sang Việt Nam để “lập lại trật
tự”, có nghĩa là lập lại sự chiếm đóng của quân Tàu. Mã Viện đã hoàn
thành nhiệm vụ của ông ta và Việt Nam lại rơi vào tay thống trị của Trung
Quốc trong mười thế kỷ. Trong khoảng thời gian này, nhiều cuộc khởi
nghĩa đã xảy ra nhưng đều bị đàn áp. Và phải đợi đến thế kỷ X mới chấm
dứt được nền đô hộ của Tàu. Với chiến thắng Bạch Đằng oanh liệt, Ngô
Quyền đuổi được quân Tàu ra khỏi nước và lập nên triều đại đầu tiên của
đất nước, năm 938. Qua cái đêm trường của lịch sử Việt Nam ấy, người
Việt Nam đã học tập theo con đường Nho giáo. Thoạt tiên, người Việt Nam
biết dùng lưỡi cày kim loại và súc vật để kéo cày, chữ viết, lễ nghi… Sau
đó, Việt Nam có nền tảng chính trị mới, một hệ thống hành chánh hoàn
thiện và một bộ máy quân sự có hiệu lực. Và cứ như vậy, dấn sâu vào con
đường Nho giáo, nước Việt Nam đã biến hóa nhanh chóng và bỏ xa các bộ
tộc và các dân tộc khác của bán đảo Đông Dương. Như vậy, trước khi đi
bình định miền Trung bộ ngày nay (1069) và mở rộng bờ cõi về phương
Nam, Việt Nam đã là một dân tộc có tổ chức khá vững vàng, có một nền
văn hóa tiên tiến.
Paul Doumer, “Đông Pháp”, trang 86-87.
Chẳng hạn năm 1899, trên số 11.000.000 của quỹ lương trả cho các công
chức Pháp và Nam (không kể quân đội), riêng các công chức Pháp lãnh
7.500.000 đồng. Năm 1906, tiền lương của họ thu hút hết 1.343.000
đồng/1.735.000 đồng của ngân sách bưu điện, tức 75%. Năm 1913, trên
một quỹ lương 1.000.000 đồng thì 13.000.000 đồng vào tay người Pháp.
Những bản danh sách hội viên “Francsmacons” công bố tại Vichy năm
1940-1941 chỉ ra rằng: dưới nền Đệ tam Cộng hòa, những chức vị quan
trọng ở các nước thuộc địa là dành cho những người đỡ đầu của những
nhân vật có quyền thế. Khoảng 11.000 người Pháp chiếm đỉnh cao của kim