Vua Minh Tông mất, Trần Dụ Tông lên ngôi, chơi bời hư hỏng,
phung phí của kho, tàn hại sức dân. Năm Quý Mão (1363), Dụ Tông
sai đào hồ lớn ở vườn ngự nơi hậu cung; trong hồ chất đá giả làm
núi, bốn mặt khai sông cho nước chảy vào. Trên núi trồng tùng
trúc cùng nhiều thứ hoa thơm cỏ lạ, lại thả chim quý, thú hiếm.
Phía tây hồ trồng hai cây quế, lập một toà điện gọi là Lạc Thanh
điện và gọi hồ ấy là Lạc Thanh Trì. Lại đào một hồ nhỏ khác, bắt
nhân dân Hải Đông chở nước biển về đổ vào đó để nuôi các hải vật
như đồi mồi, ba ba, cá bể; buộc dân chúng Hoá Châu (Thừa Thiên)
chở cá sấu đem về thả. Dụ Tông còn dung túng bọn nịnh thần
lộng hành; nghe viên Ngự y Trâu Canh giết trẻ con lấy mật hoà với
rượu làm thuốc uống cho khoẻ người; rủ bọn hào phú Đình Bảng
(Bắc Ninh), Nga Đình (Hà Tây) vào cung đánh bạc mỗi tiếng bạc
đến ba trăm quan để mua vui. Khi ấy, dân bị lụt lội mất mùa,
người chết đói đầy đường. Thế mà Dụ Tông vẫn cứ nhơn nhơn,
miệt mài hoang chơi không hề lo nghĩ; lũ quyền thần ra sức che
đậy, bày trò mua vui xu nịnh nhà vua. Việc triều chính đổ nát, lòng
người li tán, dân tình oán hận, nhóm nhau nổi dậy như ong. Đau lòng
vì việc nước, Chu Văn An mấy phen mặc triều phục đội mũ, cầm
hốt đến trước bệ rồng giập đầu can ngăn. Dụ Tông vẫn không
mảy may động lòng, lại có ý lảng tránh, không cho gặp. Chu Văn An
bèn viết một tờ sớ dâng vua, xin chém bảy tên nịnh thần để trừ kẻ
lộng quyền, giữ yên phép nước. Người đời vẫn gọi biểu ấy là Thất
trảm sớ (sớ xin chém bảy người). Sớ đệ vào, Dụ Tông nể bảy người
quyền quý đó nên bỏ qua. Chu Văn An thất vọng liền treo trả áo
mũ vua ban ở ngoài cửa khuyết
, bỏ về quê, mở lại trường dạy học.
Ít lâu sau, nhân ra chơi vùng Chí Linh (Hải Dương), thấy phong
cảnh núi Phượng Hoàng đẹp, ông dời nhà đến ở, tự mệnh danh là
Tiều Ẩn
làm thơ, dạy học.
Dụ Tông có lần tỏ ra hối tiếc, muốn mời ông lại trao cho chức
quyền. Ông thấy Dụ Tông vẫn hư hỏng thì cố từ chối, nhất định
