không được ai biết đến là con gái cưng của một trong những vĩ nhân của
nước Pháp. Mãi gần đây, người ta mới vỡ lẽ rằng Alexandre Dumas đến với
nhiều phụ nữ là do thương họ. Ông đồng thời chu cấp tiền nong đầy đủ cho
vài người.
Alexandre Dumas là người hết sức quý trọng tình bạn. Trừ Balzac và
Musset, các nhà văn cùng thời đều chơi với ông, thân nhất là Victor Hugo,
người đã đánh giá chính xác vai trò của ông ngay khi ông qua đời. Hugo
viết: "Trong thế kỷ này, không ai được dân chúng yêu mến sâu rộng và
thắm thiết bằng Alexandre Dumas. Các thành công của ông đều tầm cỡ
hơn thành công nói chung nhiều. Đó là những đại thắng lợi. Đó là những
ngọn đèn pha. Ông cũng là người đại lượng, năm 1831, do ghen tức với
thành công của vở Antony của ông, Hugo cho người viết báo chê bai. Hai
người giận nhau. Song năm 1834, ông chủ động giảng hoà.
Để hoàn toàn chủ động trong hoạt động sân khấu, ông bỏ ra một món
tiền lớn để xây dựng Nhà hát kịch lịch sử của riêng ông. Khán giả rất nồng
nhiệt, song không bù đắp nổi chi phí bỏ ra, nên cuối cùng nhà hát đóng cửa.
Từ năm 1848, ông đã ra tờ báo đầu tiên. Sau đó, ông còn ra nhiều tờ báo
nữa. Nhưng do quản lý kém, bị kiểm duyệt gây khó dễ, các tờ báo ấy tồn tại
không bền, và ngốn của ông rất nhiều công sức và tiền bạc.
Ông cũng hai lần ứng cử vào Nghị viện đều thất bại, ứng cử vào Hội
quốc ước thì chỉ được 261 phiếu, trong khi các đối thủ được 220.000, rồi
phải sang Bỉ lưu vong năm 1851, sau cuộc đảo chính của Napoléon III.
Ông mất năm 1870 ở Puys, vùng Dieppe. Thi hài của ông được chuyển
về Điện Panthéon năm 2002, bất chấp ý nguyện cuối đời của ông: "Trở về
bóng đêm của tương lai cùng nơi tôi ra đời” (rentrer dans la nuit de
l'avenir au même endroit que je suis sorti de la vie du passé), "nơi một
nghĩa địa đẹp (Villers Cotterêts) trong mùi hoa của rào quanh...” (dans ce
charmant cimetière qui a bien plus l'air d'un enclos de fleurs où faire jouer
les enfants que d'un champ funèbre à faire coucher les cadavres).
• CÁC TÁC PHẨM
