IV. Hà đồ – Tiên Thiên Bát Quái; Lạc thư –
Hậu thiên Bát Quái
1. Hà đồ - Tiên Thiên Bát Quái
Hà đồ là một sơ đồ thể hiện quan điểm của người xưa về bản thể của vũ trụ
theo thuyết âm dương. Ban đầu nó được thể hiện bằng một sơ đồ hình vuông
với các chấm tròn xoáy như đã nói trong truyền thuyết về tác Dịch của Phục
Hy, về sau được thay bằng các con số được sắp xếp từng cặp chẵn lẻ - Âm
Dương theo 4 phương Bắc, Nam, Đông, Tây, nhằm biểu tượng cho các hiện
tượng đối đãi của vũ trụ với các tính chất đã được cụ thể hóa. Từ Hà đồ
người xưa xây dựng nên Tiên Thiên Bát Quái. Bất Dịch là Thể của vũ trụ,
còn Tiên Thiên Bát Quái chính là Tướng của nó. Tiên Thiên Bát Quái chỉ là
một kho chứa đựng các nguyên liệu dùng để xây dựng nên thế giới của Dịch
lí, tất cả các chất liệu được chỉ ra bởi các tên gọi khác nhau cho những thành
phần khác nhau trong thế giới đối đãi của tạo hóa. Do đó nó có mặt một cách
đơn giản, dễ nhận biết.
Các chất liệu đó như sau:
Thiên nhất sinh Thủy, Ðịa lục thành chi.
