7
CÁI LÝ
A
i cũng có cái lý của mình mà dân gian thường nói đùa là "cái lý của
người Mèo" cho vui. Vì vậy mới có hai ông luật sư cãi trước toà, người cãi
cho bên nguyên, người cãi cho bên bị. Ông nào cũng vận dụng tri thức luật
pháp để cho rằng thân chủ của mình lý đúng. Anh xây nhà lấn chiếm đất
hàng xóm có cái lý của anh ta. Cô gái "không mà có", "ăn cơm trước kẻng",
bụng phưỡn ra có lý của cô. Kẻ buôn thần bán thánh, làm xi măng giả, thầy
thuốc giả (lang băm), nhà báo giả, đến kẻ buôn hàng cấm, đi lừa, phản bạn,
ngoại tình, ăn cướp... cũng đều có cái lý của những kẻ đó.
Phải "cháy nhà mới ra mặt chuột", mọi thứ được phơi bày dưới ánh sáng
của chân lý thì mới rõ đâu là lý thực, đâu là lý giả, nói cách khác đâu là
chân, đâu là ngụy.
Suy ra, những cái lý giả ấy thường xuất phát từ lòng tham của con người
(đôi khi còn do nguyên nhân khác). Lấn chiếm đất của người khác, buôn
hàng giả để lãi nhiều, ngoại tình là muốn có cái nhiều hơn mình đang có, ăn
cướp là mong được cái của người khác lấy làm của mình v.v... và v.v... Mà
lòng tham của con người là vô hạn độ. Không phải ai cũng có cái tâm trong
sáng như nhà Phật, như ông quan thanh liêm Trần Thì Kiến ngày xưa... cho
nên ta thấy những cảnh tham ô tham nhũng, những kẻ lừa bịp, những tên
lưu manh... khi bị bắt, bị ra toà... chúng đều cãi lý, đều có những cái lý của
mình, cái lý nghe được và cái lý chối tai không thể nào nghe được (như vụ
án ngân hàng tiếp tay cho Minh Phụng, như ăn chặn tiền đền bù của dân...).
Ngày nay không còn hình phạt ném đá vào tội nhân cho đến chết như
thời La Mã cổ, mà con người đã được tôn trọng hơn, có toà án, có luật sư,
có các ban hoà giải để tìm ra cái lý của mỗi con người, mỗi sự việc...
Nhưng trước hết, có lẽ vẫn phải là một người tự soi lòng mình, không thể
