Ngụy biện nhân quả nhìn vào hai sự kiện A và B, sau đó tuyên bố
rằng vì sự kiện A xảy ra trước sự kiện B, do đó A là nguyên nhân của
B.
Một trường hợp Ngụy biện nhân quả mà tôi thường xuyên bắt
gặp là ở những người không hiểu biết nhiều về máy vi tính (tôi hay
gọi đùa là nhóm “mù công nghệ”). Khi có một phần mềm nào đó
được cài mới vào máy những người này và sau đó máy của họ gặp
vấn đề, họ luôn than phiền rằng phần mềm kia là nguyên
nhân khiến chiếc máy tính của họ bị hỏng vì trước giờ máy vẫn chạy
bình thường chẳng có vấn đề gì. Những kết luận tương tự cũng
được đưa ra bởi các nhà báo kinh tế khi tuyên bố rằng “giá vàng
trong nước giảm vì trước đó báo chí đưa tin xảy ra chiến sự ở Châu
Phi.”
Nguyên nhân được nêu trong Ngụy biện nhân quả chưa chắc sai.
Có thể chính phần mềm kia đã khiến máy tính của những người
“mù công nghệ” bị hỏng hay tin tức về chiến sự ở Châu Phi đã
khiến giá vàng trong nước tăng. Cái sai ở đây nằm ở chỗ lập luận
đưa ra chỉ chăm chăm vào tính thời điểm của hai sự kiện mà bỏ qua
những khả năng khác có thể gây ra kết quả. Có thể chiếc máy tính
của những người “mù công nghệ” đã bị hỏng từ trước hay giá vàng
trong nước tăng là do chính phủ thu mua vàng mà không công bố.
Nói thật tôi cũng không biết lý do. Và vì thế tôi sẽ không kết luận
gì ở đây cả.
Để phát hiện ra ngụy biện này, hãy đặt những câu hỏi sau:
1. Kết quả đó có nguyên nhân không?
(Một số sự việc cho tới giờ con người vẫn chưa thể tìm ra nguyên
nhân, chẳng hạn chuyện về các quyền lực siêu nhiên hay bóng ma.)
