Dải Möbius (Möbius Band) của August F. Möbius.
1868: Ludwig Boltzmann: “Định luật phân bố vận tốc” trong động
nhiệt học. 1871: chứng minh “Phân bổ Maxwell-Boltzmann”, theo đó
năng lượng trung bình của một phân tử là giống nhau cho mọi hướng.
1884: chứng minh định luật T (nhiệt độ) lũy thừa 4 của Josef Stefan về sự
phát xạ của “vật thể đen” có thể được suy ra chính xác từ những nguyên
tắc nhiệt động học. H.A. Lorentz (giải Nobel vật lý) gọi đó là một viên
ngọc trong vật lý lý thuyết. Ông nổi tiếng về các công trình nghiên cứu về
cơ học thống kê trong những năm 90, độc lập với Gibbs. Ông đưa xác
suất vào nhiệt động học, và chứng minh entrôpi tỷ lệ với logarit xác suất
(1877), S=k. logW, và hằng số tỷ lệ k mang tên hằng số Boltzmann. Công
thức này đuợc khắc lên bia mộ ông tại Trieste (bây giờ thuộc Ý).
1869: Johann Wilhelm Hittorf tiếp tục nghiên cứu hiện tượng tia
catốt của Julius Plücker trong một ống thủy tinh và chứng minh rằng ở áp
suất khí đủ thấp trong ống khí sự phát sáng biến mất nhưng ở thành ống
đối diện với catốt sẽ sáng lên: phải có một dòng điện âm đi xuyên qua ống
mà mắt thường không nhìn thấy. Sự thật các tia catốt khi đi qua ống chạm
vào thủy tinh và sinh ra phát sáng (huỳnh quang, fluorescene), nó có thể
bị uốn cong tùy theo tác dụng của từ trường. Đó là một điều bí ẩn. Mãi
hơn 20 năm sau, trong những năm 90 sau khi phát hiện electron, người ta
mới có thể cắt nghĩa điều bí ẩn trên: các electron (mang điện âm) dưới tác
