Chú gấu Liên Xô luôn gây lo sợ
Một trong những tiềm năng hợp tác lớn đối với Nhật Bản là ở Liên Xô.
Đó là khai thác những miền đất mênh mông của Sibérie giàu tài nguyên mỏ,
khí đốt và dầu hỏa. Đến lúc những điều kiện chính trị hội tụ đủ từ hai phía
thì Nhật Bản sẽ là nước duy nhất cùng với Nam Triều Tiên có đủ khả năng
lao mình vào cuộc chinh phục lớn lao này. Và một ngày nào đó khi những
chân trời đầy hứa hẹn này trở nên rõ nét thì những người châu Âu chúng ta,
những khán giả bất lực sẽ được chứng kiến một quang cảnh mê hồn là sự
xuất hiện của một trung tâm quyền lực mới. Hàng trăm và hàng ngàn kỹ sư
Nhật sẽ đặt chân đến vùng đất này, sử dụng nguồn lao động giá rẻ của
Trung Quốc để khai thác vùng Sibérie và vũng Viễn Đông Liên Xô. Đó sẽ
là một “mặt trận” mới về kinh tế, khoa học và kỹ thuật mà chúng ta sẽ chỉ là
những khán giả bất lực.
Ý tưởng này có lẽ không hề kỳ cục đến mức như nó có thể có. Vào tháng
1/1991, công ty thương mại Itoh của Nhật Bản và công ty Exxon của Mỹ đã
cùng nhau khai thác khí thiên nhiên trên đảo Sakhaline với số vốn đầu tư
ước tính hơn 5 tỷ đô la (25 tỷ franc).
Nhiều trở ngại còn tồn tại trên con đường tiến đến bình thường hóa quan
hệ giữa Nhật Bản vả Liên Xô. Trao đổi mậu dịch giữa hai nước hiện ở mức
tồi tệ: gần 6 tỷ đô la (30 tỷ franc) năm 1989.
Khó khăn chủ yếu đang cản trở tiến trình hai nước xích lại gần nhau là
việc Liên Xô hiện đang chiếm giữ quần đảo Kouriles. Lợi dụng cuộc tháo
chạy của Nhật Bản năm 1945, Liên Xô đã chiếm bốn hòn đảo nhỏ (Etorofu,
Kunashiri, Shikotan và Habomai). Từ đó, hơn 45 năm đã qua và Tokyo đã
từ chối ký kết mọi hiệp định hòa bình với Matxcơva chừng nào “phần đất
phía Bắc” chưa được trả lại cho Nhật Bản. Vụ tranh chấp còn lâu mới được
giải quyết. Quả vậy, do nằm gần các căn cứ quân sự trọng yếu của Liên Xô
để bảo vệ bở biển Viễn Đông, những hòn đảo này có một tầm quan trọng
lớn về chiến lược. Song dù sao, sự tan băng đã bắt đầu. Cựu bộ trưởng
ngoại giao Liên Xô Édouard Chevardnadzé đã đến Nhật Bản tháng 9/1990
để chuẩn bị cho một chuyến viếng thăm “lịch sử” của tổng thống Mikhain
Gorbatchev dự kiến vào năm 1991. Liên Xô đang ở vào một tình trạng kinh
tế khó khăn đến mức rất cần sự giúp đỡ của Nhật Bản. Những người có đầu
óc thực tiễn như Gorbatchev, nếu như còn nắm giữ được quyền lực trong
những năm sắp đến, mà lại không chứng tỏ có một đầu óc cởi mở thì quả sẽ
là một điều cực kỳ khó hiểu. Một số nhà ngoại giao đã cầm chắc Liên Xô sẽ
trả lại cho Nhật Bản ít ra là một phần của các đảo Kouriles.
Châu Mỹ La tinh: Nhật Bản cẳm các con tốt
