nghĩa, tạo uy tín hầu làm bá chủ Lĩnh-nam thì cứ việc làm, tại sao chúng
mày muốn diệt thiên hạ?
Nó nghĩ thầm, nếu nó không biết vụ Nguyễn Phan, Đặng Thi Kế bị giam
thì có lẽ nó đã quỳ gối cung kính coi Lê Đạo Sinh là người anh hùng nghĩa
hiệp nhất thiên hạ rồi.
Chú giải
(1) Đặng Dung, Thuật hoài. Câu này ý nói: Cuộc thế xoay vần, khiến cho ta
đi đến chỗ khó khăn.
Đặng Dung, người làng Tả Thiên-lộc, huyện Can-lộc, tỉnh Nghệ-an. Không
rõ sinh, mất năm nào. Ông là con Đặng Tất. Cả hai cha con đều là anh hùng
dân tộc đời Hậu Trần. Đặng Tất giúp vua Trần Giản Định trung hưng nhà
Trần, đánh đuổi quân Minh. Sau vua Giản Định nghe lời dèm pha, giết
Đặng Tất. Đặng Dung đem quân về Thanh-hoá, tôn Trần Quý Khoáng
(1409-1413) lên làm vua. Ông được Trần Quý Khoáng phong chức Bình-
chương sự. Ông cầm quân chống với quân Minh. Một lần đánh úp quân
Minh ở cửa Hàm-tử, ông lọt vào trướng của Trương Phụ, ông nhảy lên soái
thuyền của Phụ, định bắt sống y. Nhưng ông không biết mặt y, nên Phụ trốn
thoát. Sau vì quân ít thế yếu, ông bị bắt, giải về Yên kinh. Đi đến nửa
đường, ông nhảy xuống sông tự tử chết. Ông là một đại tôn sư võ học đời
Trần.
Câu thơ trên trích trong bài Thuật hoài, nguyên văn như sau:
Thế sự du du nại lão hà,
Vô cùng thiên địa nhập hàm ca,
Thời lai đồ điếu, thành công dị,
Vận khứ anh hùng ẩm hận đa.
Trí chúa hữu hoài, phù địa trục,
Tẩy binh vô lộ vãn thiên hà,
Quốc thư vị phục đầu tương bạc,
Kỷ độ Long-tuyền đới nguyệt ma.
Dịch nghĩa:
Việc đời dằng dặc, khốn nỗi mình đã già,
Trời đất mênh mông chỉ thu vào cuộc hát say.
