thì chắc hắn sẽ lãnh nhưng dĩ nhiên tội danh phải khác. Có điều sau khi đặt
bút ký tên vào mẫu số 206 là bản văn cuối cùng chấm dứt bản thẩm cung
thì vị điều tra bèn nhắc khéo:
“Bạn nhớ suy tôn là chớ có tốp trước mọi người nghe.”
(Nhưng vấn đề là phải làm sao? Muốn tốp thì tốp cách nào cho đúng bây
giờ?)
Trớ trêu là ở chỗ bộ máy bắt người khỏi có đặt vấn đề, khỏi lựa chọn. Có
vậy mới nghiền nát được người.
Giờ đây một huyền thoại mới nảy sinh. Cứ nhắc đến đợt tù 1937 thì bất cứ
một hồi ký, một truyện lớn nhỏ nào đều nhắc tới thảm trạng mà các tay
lãnh tụ Cộng sản hồi đó phải gánh chịu. Họ muốn chúng ta tin rằng hai năm
1937-1938 chỉ có những cán bộ có cỡ của Đảng Cộng sản bị thanh trừng –
và gần như chẳng còn ai khác. Sự thực là nội hai năm đó số người bị bắt lên
tới số triệu nhưng các ông lớn trong Đảng và Nhà nước chỉ chiếm nhiều
nhất là 10 phần 100. Bằng chứng giản dị nhất là những dọc dài thân nhân
xách giỏ thăm nuôi đứng xếp hàng chờ đợi bên ngoài những khám đường
Lêningrad đại đa số là mấy “con mẹ đàn bà nhà quê”.
Sự thực là thành phần những người bị bắt trong đợt 1937-1938 vốn phức
tạp đến nỗi muốn sắp đặt cho rõ ràng từng loại thì những tay chuyên viên
thống kê khoa học nhất cũng phải điên đầu.
Sự khó khăn càng khó khăn hơn vì số người đã quá đông mà khi bị lùa tới
quần đảo thì đã dở sống dở chết chẳng còn ra hồn người. (Với những người
đương thời của những đợt thanh trừng thì lại càng không thể hiểu nổi).
Tất cả những đợt bắt bớ trong những năm đó chỉ căn cứ vào một thứ luật là
sự ấn định “quô-ta” phải tống đi bao nhiêu người, theo tiêu chuẩn và kế
hoạch đã vạch sẵn. Mỗi đô thị, mỗi quận, mỗi đơn vị quân đội đều có “quô-
ta”, đúng thời hạn nào đó là phải bắt bằng đủ để đưa đi đày. Đại khái chỉ thị
có vậy còn bao nhiêu chi tiết thực hiện đã có các Cơ quan An ninh lo.
Một cựu nhân viên Cheka tên Alekxandr Kalganov xác nhận một hôm
Tashkent nhận được điện tín vỏn vẹn: “Gởi 200”. Bọn họ cũng vừa quét
xong một mẻ lướI và hình như “con mồi” hết sạch, hết người bắt rồi. Họ đã
