Twitch – đã tóm lược nguyên lý của Ibarra trong một bài phát biểu tốt
nghiệp trung học ông đã viết, nhưng không bao giờ trình bày:
Dường như không có gì dễ dàng hơn việc quyết định những gì
bản thân thích, nhưng hóa ra lại rất khó khăn, một phần vì bạn khó có
thể hình dung chính xác hầu hết các công việc… Hầu hết các công
việc tôi đã kinh qua trong 10 năm không hề tồn tại khi tôi học trung
học... Trong một thế giới như vậy, việc có những kế hoạch cố định
không phải là một ý tưởng tốt.
Chưa hết, cứ đến tháng 5, các diễn giả trên cả nước lại khởi động
bài phát biểu tốt nghiệp tiêu chuẩn, chủ đề là: đừng từ bỏ ước mơ của
bạn. Tôi biết ý nghĩa của chúng, nhưng đây là một cách đặt vấn đề rất
dở, bởi vì nó ám chỉ rằng bạn có thể bị ràng buộc bởi một số kế hoạch
mà bạn đã đặt ra trước đây. Thế giới máy tính có một cái tên cho điều
này: tối ưu hóa sớm.
Thay vì làm việc ngoài giờ cho mục tiêu, hãy tiến tới những tình
huống đầy hứa hẹn. Dù sao thì đây thực sự là những gì mà những
người thành công nhất đã làm.
Trong cách tiếp cận bài-phát-biểu-tốt-nghiệp, bạn quyết định nơi
bạn muốn đến trong 20 năm tới, và sau đó hỏi: tôi nên làm gì bây giờ
để đến đó? Thay vào đó, tôi đề nghị rằng bạn không cam kết với bất
cứ điều gì trong tương lai, nhưng chỉ cần nhìn vào các phương án sẵn
có bây giờ, và chọn những phương án sẽ đem lại cho bạn một loạt các
lựa chọn hứa hẹn nhất sau đó.
Cái mà Ibarra gọi là mô hình “lập-kế-hoạch-và-thực-hiện” – ý tưởng
cho rằng trước tiên chúng ta nên lập một kế hoạch dài hạn và thực hiện mà
không đi sai hướng, vốn trái ngược với mô hình “thử-nghiệm-và-học-hỏi” –
đã hằn sâu trong mô tả về những thiên tài. Truyền thuyết nổi tiếng cho rằng
nhà điêu khắc Michelangelo có thể nhìn thấy một hình dáng đầy đủ trong
một khối đá cẩm thạch trước khi ông chạm tay vào nó, và chỉ cần bỏ đi
