muôn màu của nó:
- 2 truyện Âm bản chiến tranh, Vị phồn thực tôi viết vào giữa năm 2005,
sau chuyến đi tìm mộ chú em liệt sĩ ở E572, một trung đoàn tăng- pháo kết
hợp của QK5, họat động chủ yếu ở chiến trường Quảng Nam, Quảng Ngãi.
Tôi không phủ nhận sự vĩ đại của cuộc chiến chống Mỹ, càng khâm phục
sự dũng cảm, sức chịu đựng phi thường của người lính, trong đó có cả em
trai tôi. Song để tìm được mộ chú em hy sinh vào 8/1972, tôi đã gặp hàng
trăm đồng đội cũ ở E572, cùng họ lăn lộn khắp vùng đất Quảng và may
mắn gặp mặt khá nhiều nhân chứng còn sống là những người dân ở Đức
Hiệp, Quế Sơn (Quảng Nam), Sơn Tịnh (Quảng Ngãi). Từ thực tế ấy tôi
nhìn ra góc khuất của chiến tranh và đời lính khi sau mỗi trận đánh oai
hùng họ quay về hậu cứ rèn cán, chỉnh quân hoặc do bị thương mà chuyển
về công tác ở ATK. Nó thật khắc nghiệt và đầy rẫy những mâu thuẫn vốn là
muôn thủa của cõi người. Giờ là lúc ta đủ độ lùi thời gian để nhìn nhận và
phán xét bởi đôi khi vì cái góc khuất vô hình ấy mà có thể vào thời hậu
chiến; người dũng cảm, lập nhiều chiến công chịu thiệt thòi; còn kẻ gian
manh, cơ hội lại thăng tiến, làm băng hoại kỷ cương xã hội, kìm hãm sự
phát triển đất nước. Mạch truyện và tư tưởng tác giả là thế, còn tình tiết có
đôi chỗ khốc liệt thì chuyến đi tìm mộ chú em, tôi được nghe nhiều tình tiết
khốc liệt gấp bội phần hơn thế.
- Truyện ngắn Chù Mìn Phủ và tôi đề cập đến cuộc chiến biên giới phía
Bắc (1979) thì cũng lùi vào dĩ vãng ¼ thế kỷ rồi. Nó là cuộc chiến phi lý
nhất trong thế kỷ XX đối với cả 2 dân tộc mà cả ta và phía bên kia đều phải
nghiêm túc nhìn ra nó cần phải tránh và hoàn toàn có thể tránh được.
Những thảm cảnh do cuộc chiến ấy gây ra thì nhiều lắm, khốc liệt hơn
những gì tôi mô tả bởi trong chuyến đi làm phim tài liệu cho Bộ Y tế về
loại trừ bệnh uốn ván vùng cao 11/2005 tôi nghe được từ các nhân chứng ở
Hà Giang. Giờ ta không thể bình thản coi đó như một vụ va quyệt xe trên
đường mà phải tỉnh táo và sòng phẳng với lịch sử. Tôi đã từng nghiên cứu
khá kỹ văn học TQ giai đọan 1979- 1991, từng viết một tiểu luận khá dài về
hai dòng văn học Vết thương và dòng văn học Bộc lộ của họ thời kỳ này.
