Các tính trạng sinh dục thứ sinh được điều hòa bởi hai loại hoocmon sinh
dục là estrogen (hoocmon sinh dục cái do buồng trứng tiết ra có tác dụng
điều hòa phát triển các tính trạng sinh dục cái) và testosteron (hoocmon sinh
dục đực do tinh hoàn tiết ra có tác dụng điều hòa phát triển các tính trạng
sinh dục đực).
- Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt:
Đối với động vật bậc cao và người đến tuổi trưởng thành sinh dục thì khả
năng sinh sản thường được biểu hiện ở chu kỳ sinh sản (ở động vật được gọi
là chu kỳ động dục, ở người được gọi là chu kỳ kinh nguyệt) là do có sự
biến đổi trong cơ quan sinh dục xảy ra theo chu kỳ. Độ dài của chu kỳ thay
đổi tùy loài động vật. Ví dụ: Đối với chó một năm có hai chu kỳ, đối với
con người chu kỳ diễn ra liên tục kéo dài 28 ngày.
+ Tuổi dậy thì: Đối với con người, tuổi dậy thì là giai đoạn phát triển
trong đó trẻ em đã phát triển thành người lớn có khả năng sinh sản. Đối với
nữ vào khoảng 13-14 tuổi, đối với nam 14-15 tuổi. Đến tuổi dậy thì dưới tác
dụng của các hoocmon sinh dục, cơ thể có nhiều biến đổi trong cơ quan sinh
dục cũng như xuất hiện các đặc điểm sinh dục thứ sinh.
+ Chu kỳ kinh nguyệt và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt:
Chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài trong khoảng từ 21 - 31 ngày, trung
bình là 28 ngày và khi bắt đầu có kinh phải 3 năm sau mới ổn định. Thời kỳ
có kinh (máu xuất từ thành dạ con) kéo dài khoảng 5 ngày. Thời gian có
kinh và lượng máu xuất ra tùy thuộc vào từng cá nhân, nhưng thường gây ra
các biến đổi về tâm sinh lý như rối loạn xúc cảm, mệt mỏi, v.v... Chế độ ăn
uống, tình trạng sức khỏe, lối sống, v,v... gây ảnh hưởng đến chu kỳ kinh
nguyệt không đều hoặc tắt kinh, do đó có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe
và chức năng sinh sản.
Nhiều loại hoocmon gây tác động đến chu kỳ kinh nguyệt. Sơ đồ hình 6.5
cho thấy hoocmon kích nang trứng (FSH) và hoocmon tạo thể vàng (LH) do
tuyến yên tiết ra phối hợp với hoocmon estrogen có tác động kích thích phát
triển nang trứng và gây rụng trứng xảy ra trong 14 ngày đầu của chu kỳ kinh
