THẦN PAN
Pan
là một vị thần trong đoàn tùy tùng của thần Rượu nho-
Dionysos. Cha của Pan là vị thần Hermès, người truyền lệnh không hề chậm
trễ của các vị thần Olympe. Mẹ của Pan là tiên nữ Dryope. Khi sinh ra Pan,
thấy hình thù của con quái gở: đầu có sừng như sừng dê, chân cong và dài,
có lông, có móng, râu ria xồm xoàm, lại thêm cái đuôi nữa, nên Dryope sợ
hãi quá, vứt con bỏ chạy. Nhưng Hermès, ngược lại, rất vui mừng vì có một
đứa con trai. Thần bế ngay lấy con và đưa lên đỉnh Olympe để nhờ các vị
thần nuôi nấng dậy dỗ. Thấy Pan tướng mạo dị kỳ, thân hình kỳ khôi như
thế, các vị thần đều bật cười, không một vị thần nào là nhịn được cười, tất cả,
tất tất cả các vị thần đều cười, cười ngặt nghẽo, cười như nắc nẻ, vì thế cậu
con trai của Hermès mới được các vị thần đặt cho cái tên “Pan” nghĩa là “tất
cả”. Sống một thời gian trên thế giới Olympe rồi sau đó Pan xuống trần sống
ở núi rừng, đồng cỏ. Thần bảo vệ cho đàn gia súc của những người mục
đồng, tính mạng cho những người đi săn, làm cho tổ ong của những người
nuôi ong đông con, nhiều đàn lắm mật. Tuy thân hình có vẻ khó coi và dữ
tợn nhưng Pan tính tình vui vẻ, cởi mở. Thần sống tha thẩn trong các khu
rừng, bình thường xem ra trầm lắng song khi vui thì “bốc” đến nổ trời, vì thế
mới được Dionysos tuyển mộ vào đoàn tùy tùng của mình và kết bạn với
những Satyre, Bacchantes, Silène. Pan khi vui “bốc”, “say” như thế nào thì
khi giận dữ, cáu kỉnh cũng “nảy lửa” đến mức như vậy, nhất là khi những
ham muốn tình dục của phần con vật, con dê trong Pan nổi lên thì Pan gây
cho các tiên nữ Nymphe một sự kinh hoàng, hãi hùng khôn tả, và đó là do
Pan đã bị thần Tình yêu-Éros có đôi cánh vàng bắn những mũi tên xuyên
thấu trái tim.
Thần Pan vĩ đại chết rồi! Là một điển tích bắt nguồn từ một câu
chuyện của Plutarque
. Theo truyện thì dưới triều hoàng đế La Mã Tibère
(42 TCN - 37), một hôm một con thuyền La Mã đang đi từ Péloponnèse sang
đất Ý bỗng có tiếng người nói với người lái thuyền, cầu xin người lái thuyền
kêu lên: “Thần Pan vĩ đại chết rồi!” Người lái thuyền băn khoăn do dự hồi
lâu nhưng rồi cuối cùng làm theo lời thỉnh cầu đó. Khi người lái thuyền vừa
nói dứt câu: “Thần Pan vĩ đại chết rồi!” thì tức thời khắp nơi bỗng vang lên
tiếng khóc than thảm thiết. Con thuyền về đến đất Ý. Sự kiện lạ lùng kể trên
được tường trình ngay với hoàng đế Tibère. Hoàng đế ra lệnh, công bố ngay
cho toàn dân được biết. Và từ đó nảy ra nhiều cách giải thích khác nhau.
