Jared Diamond và vận mệnh các xã
hội loài người
Jared Mason Diamond (10/9/1937) là nhà khoa học Mỹ và tác giả nổi tiếng
với các tác phẩm: Loài tinh tinh thứ 3; Súng, Vi trùng và Thép; Sụp đổ; Thế
giới cho đến ngày hôm qua, v.v… Tuy theo học và có bằng tiến sĩ về sinh
lý học, nhưng kiến thức của ông bao trùm hầu như mọi ngành, từ kiến trúc,
ngôn ngữ, khảo cổ, đến động vật học, y học. Ông cũng không phải là một
học giả “tháp ngà” khi từng chu du khắp châu lục, thậm chí sống nhiều năm
ở những nơi “tận cùng thế giới” (như đảo Tân Ghi-nê, đảo Phục Sinh). Ông
cũng được xếp vào hàng ngũ những nhà tư tưởng hiện đại có nhiều ảnh
hưởng nhất ở Mỹ.
Từ khoảng đầu thập niên 90 đến nay, Jared Diamond luôn nung nấu đi tìm
câu trả lời cho câu hỏi: Sau hơn 13000 năm lịch sử, tại sao sự phát triển của
các giống dân trên thế giới đã trở thành quá khác nhau như ngày nay? Theo
Diamond, các nhà viết sử (ít ra ở phương Tây) đã phạm một lỗi lầm vì họ
đã nhìn không đúng khuôn mặt lịch sử của loài người. Cụ thể, họ chỉ chú
trọng vào các xã hội tương đối văn minh (ít nhất là có chữ viết) ở Âu Á
(Eurasia) và Bắc Phi, và ngay trong dòng sử của lục địa Âu Á, họ lại chỉ tập
trung vào phía Tây, ít chú ý đến các quốc gia phía Đông (nổi bật là Trung
Quốc, nhưng kể cả Nhật Bản và Đông Nam Á). Hơn nữa, phần lớn sử ký
hiện nay là chỉ nhìn vào khoảng 3000 năm sau này, dù rằng khoảng thời
gian đó chỉ là 0,1% trong chiều dài 5 triệu năm loài người có mặt trên trái
đất. Theo Diamond, nhờ những tiến bộ như sinh vật học phân tử, di truyền
học, sinh địa lý, khảo cổ học, và ngôn ngữ học, đã đến lúc chúng ta có thể
giải thích sự khác biệt về trình độ phát triển giữa các nước. Và những tác
phẩm của ông lần lượt xuất bản qua các năm đã làm sáng tỏ vấn đề đó.
Trong Súng, Vi trùng và Thép: Định mệnh của các xã hội loài người - tác
phẩm đoạt giải Pulitzer năm 1997 và giải Phi Beta Kappa về khoa học –
